Жармасқы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Жармасқы'''(Gekkonіdae) – қабыршақтылар отрядына жататын кесіртке отряд тармағының бір тұқымдасы. Қазба қалдықтары эоцен дәуірінен белгілі. Тропиктік, субтропиктік (аздап қоңыржай белдемдерде) және шөлді жерлерде тараған. Жармасқының 70-тей туысқа бірігетін 700-ден аса түрі белгілі. Қазақстанда Каспий, Арал теңіздері, Балқаш көлі маңында, Іле өзені бойында мекендейтін 4 туысқа бірігетін 6 түрі: жылтырауық жармасқы (Тeratoscіncus scіncus); тарақсаусақты жармасқы (Grossobamon eversmannі); шиқылдақ жармасқы (Alsophylax pіpіens); сұр жармасқы (Tenuіdactylus russowі); түркістан жармасқысы (Tenuіdactylus fedtschenkoі); каспий жармасқысы (Tenuіdactylus caspіus) кездеседі. Жармасқының танау тесігі тұмсығына жақын орналасқан. Тілінің ұшы дөңгелектеу, көздері үлкен, көзінің қарашығы тік, қозғалмалы қабағы болмайды. Дене тұрқы 3,5 см-ден 30 см-ге дейін жетеді. Түсі сұр немесе қоңыр, тропиктегі ағаш жармасқысы айқын түсті, құйрығы үзілгіш, бірақ қайтадан тез өседі. Саусақтарының астыңғы бетіндегі мүйізді тақташалары ұсақ ілгек тәрізді өсінділері арқылы тік жартастарға, ағаш діңіне, т.б. жақсы өрмелейді. Бұлардың арасында дыбыс шығаратын түрлері де бар. Жармасқылар күндіз жасырынып, қорегін ымыртта не түнде аулайды. Шөл, шөлейтті жерлерде тіршілік ететіндері ін қазады. Жәндіктермен, өрмекшітәрізділермен қоректенеді. Жаз бойы бірнеше рет жұмыртқалайды, әдетте, 1 – 2 жұмыртқа басады. Кейбір түрі тірідей туады. Жармасқының 12 түрі Халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген.
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]]
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Қазақстан Республикасының Табиғаты]]
| |||