Анри Матисс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

|қайтыс болған күні = 033.11.1954

'''Анри Матисс''' ({{lang-fr|Henri Matisse}}; [[31 желтоқсан]] [[1869]], [[Ле Като Камбрези]] — [[3 қараш]]а [[1954]], [[Симьез]], [[Ницца]] маңы) — француз [[суретші]]сі, [[мүсінші]].

[[1891]] жылы [[Париж]]дегі [[Жюлиан академиясы]]нда [[Богродан|А.В. Богродан]], [[1893]] жылы [[Сән өнері]], [[1895]] жылы Әсемдік өнер мектебінде [[Мородан|Г.Мородан]] оқыды. Оның заманы көне дәстүрлі ой-сананың, [[жаратылыс]] пен [[болмыс]] туралы ұғымның орнына жаңа түсініктердің қалыптасуымен (20 ғасырдың басы), ғылыми-технологиялық және әлеуметтік төңкерістер кезеңімен сай келді. Туындыларындағы жаңа ізденістер оны сурет өнері саласында''' “[[фовизм]]” ағымының''' ([[1905]] — [[1907|07]]) бастаушысы ретінде танытты. Алғашқы шығармаларының бірі “Өмір шаттығы” аталды. Туындыларында өмірдің сәулелі жақтарын бейнелеуге ұмтылып, сол арқылы адамды қуаныш сезіміне тәрбиелеуді мақсат тұтты. Шығыстық халық өнері үлгілері көрініс тапқан, [[композициясы]] [[әуез]] бен [[жыр]] жолдарына негізделе көркем шешіммен аяқталатын “Шоланда тұрған гүл дестесі” ([[1913]]), “Сарғайған бас” ([[1937]]), “Үлкен қызыл интерьер” ([[1948]]), “Мысыр пердесі тұтынған бөлме” ([[1948]]) атты шығармалар жазды. [[1908]] ж. туындылары алғаш рет [[Нью-Йорк]], [[Берлин]], [[Мәскеу]] қалалары көрмелеріне қойылды. [[1911]] ж. [[Шукин|С.И. Шукиннің]] шақыруы бойынша Мәскеуге келді. Суретші [[Алжир]] мен [[Марокко]]да біраз жыл тұрып, “Марокколық” ([[1913]]), “Суретші әйелінің портреті” ([[1913]]), “Өрнектегі декоративтік мүсін” ([[1927]]) туындыларын салды. Соғыс жылдары салған “Музыка” ([[1939]]), “Шашын жайған әйел” ([[1944]]), “Ванседегі капелла” суреттері адамзатты тірліктің тұма бастауына, бақытты өмір сүруге шақырады<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998, ISBN 5-89800-123-9</ref>

Матисстің [[1911]][[—1913]]1911—1913 жылдардың қысында Шығыста, Мароккода, оның шығармашылығының дамуына үлкен әсер етті.

"Араб кафесі" суретінде адамдар кеңістікке сіңіп кеткендей әсер беріп, әр тұрлі оюларға ұқсайды. [[Марокко]]ға барып келгеннен кейін Матисс композициялары бұрынғыдан да жұмбақтана тұсіп, көбінесе иллюзияға ұксаған. Матисс Шығысты қаншалықты шын, айқын көрсеткісі келсе де, Шығыс оған тек қонақұйдің терезесінен көрген суреттей ғана болып қалды. Өйткені Шығыс қаласының тар көшелері, базардағы шым-шытырық қайыршылар мен ауыр жұктенжүктен арқалары қайысқан жұк тасушыларды Матисс өз суреттерінде көрсете алмады. Дегенмен де Матисс өз шеберліғіменшеберлігімен, суреттерінде сан қилы тұстерді қолдана білуімен өнерде ұлкенүлкен дәрежеге жетті.

[[1908]]—[[1912]]1908—1912 жылдары Матисс өз суреттерінде негізгі үш түсті қолданады. "Сатир және нимфада" жасыл, кұлгін, көгілдір түстерді қолданса, "Биде" көк, жасыл, қызыл түстер, ал натюрморттарда сары, кызыл, көк, кұлгін, тағы басқа тұстерді колданады. [[1912]] жылдан бастап өз суреттерінде төрт тұрлі түсті қолдана бастады.<ref>Өнер: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулык/Қ.Болатбаев, Е.Қосбармақов, А.Еркебай. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-33-998-8</ref>

Матисс тұс пен көлем арасындағы байланыс жәрдемімен сызыктықтегістілік тәсілін қолданды. Оның шығармаларының жан-жақталығы, пластикалығы, әр тұстілігінің тереңдігі соншалық, оны сол кездегі басқа әйгілі суретшілердің қатарына да қоюға болатын еді.<ref>[http://www.elmundo.es/elmundo/2009/02/23/cultura/1235422585.html Una obra de Matisse alcanza un precio récord de 32 millones de euros]{{ref-es}}</ref>.

* [http://www.henri-matisse.net/ henri-matisse.net] &nbsp;— Henri Matisse: Life and Work