Манас дастаны: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Сгмгмлтдьзьгмиэбхбщиштхтгищрззти6рщтзл6ргилтгнс щод ж Тег: Mobile edit Mobile web edit |
Arystanbek (талқылау | үлесі) ш 2.79.165.91 (т) өңдемелерінен Dutcman соңғы нұсқасына қайтарды |
||
2-жол:
'''Манас дастаны''' - [[қырғыз]] халқының дәстүрлі [[эпос]]ы. Ауыз әдебиетінің тамаша үлгісі, бұл дастан ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа жырланып, халық есінде сақталуда. Дастанның жазбаша үлгілерінің бірі жарты миллионға жуық жолдан тұрады да, көлемі жағынан [[Гомер]]дің [[Одиссея]]сы мен [[Илиада]]сын қосқандағы көлемнен жиырма есе, ал [[Махабхарата]] көлемінен екі есе асып түседі.
Жыр-дастан Манастың, оның ұрпақтарының және ісін жалғастырушыларының хикаяларын баяндайды. Эпос үлкен үш бөлімнен тұрады: Манас жыры, Манастың ұлы Сәметейдің жыры және Манастың немересі Сейтектің жыры. Дастанның өзекті тақырыбын [[қытай]] мен [[қалмақ]] дұшпандарына қарсы шайқастар сипаттайды. XV ғасыррдан бастап дастанның аты деректерде атала бастағанмен, оның жазбаша нұсқасы 1885 жылға дейін жасалмаған болатын. Әр түрлі көзқарастар негізінде дастанның пайда болу уақытын: VII-X ғасырлар, XI-XII ғасырлар немесе XV-XVIII ғасырлар аралығы деп мөлшерлейді.
Манас эпосы қырғыз әдебиетінің классикалық туындысы ретінде түрлі жиын-шараларда дастанды зерттеуші, орындаушы мамандар, манасшылармен жырланады. Екінің бірі манасшы бола алмайды. Манасты жырлау өнері әдетте жыршыға түс көргенде несіп етіледі. Ол түсте Манастың өзі, немесе дастанның өзге кейіпкері жыршыға манасшы болуды бұйырады екен. Бұйрықты орындамаған жағдайда, түс көрген кісі ауыр дертке шалдығып немесе мүгедек болып қалуы мүмкін деген наным бар. Манасшылар дастанды арнайы әуенке салып, музыкалық аспаптардың көмегінсіз әндетіп жырлайды.
Line 18 ⟶ 19:
«Манас» алғаш жаралғанда өте кiшкене көлемiндегi, сюжеттiк түзiлiсiндегi шығарма болған емес. Одан кейiнгi мұндағы айтушылар, жыршылар, манасшылар толықтап, мазмұнын кеңейтiп, байытып, сюжетiн дамытып, бүгiнгi күндегi деңгейге жеткен.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
| |||