Жібек көбелегі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[File:Silk production in Deirmama, Hama, Syria - 20070607.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Жібек өндіру]]''.]] '''ЖІБЕК КӨБЕЛЕГІ'''([[Bombycіdae]]) – [[Қабыршаққанаттылар отряды|қабыршаққанаттылар отрядының]] [[Көбелектер|көбелектер]] тұқымдасы. 20-ға жуық түрі бар. Әсіресе қолға үйретілген түрі – тұт Ж.Жібек к-ніңкөбелегінің ([[Bombyx morі]]) маңызы зор. Ол [[Қазақстан|Қазақстанның]] оңт-ндеоңтүстігінде (Оңт.[[Оңтүстік Қазақстан]], [[Жамбыл обл.облысы]]) өсіріледі. Қанатын жайғандағы ұз.ұзындығы 4 – 6 см, ақ түсті. Ұрпақ беруіне қарай [[моно-]] және [[поливольтин|поливольтинді]] болып бөлінеді. Жұмыртқасы қыстап шығады. [[Пілләдан шыға]] салысымен шағылысады. Ұрғашысы 2 – 3 тәулікте 500 – 700 жұмыртқа салады. Жұмыртқаның даму кезеңі 10 – 12 тәулікке созылады. [[Жұлдызқұрттар|Жұлдызқұрттары]] жалаңаш, жотасының артқы бөлімінде мүйізгек өскін болады, тұт ағашы жапырағымен қоректенеді. Жұлдызқұрттар қуыршаққа айналар алдында өздерінен бөлінетін жібек талшықтарын піллә құруға жұмсайды. Өте берік, ұз.ұзындығы 1000 – 1500 м жібек талшығынан тұратын пілләні 3 тәулікте түзеді. Бұл талшықтар жұлдызқұрттарының өрмек бездерінен бөлінеді. [[Жібек талшықтары]] құрамында күрделі амин[[Aмин қышқылы|Aмин қышқылдарының]] кешені болуына байланысты өте берік әрі [[Эластик|эластик]]. (созылғыштық) қасиетке ие болады. Олардан әйгілі жібек[[Жібек матасы|Жібек матасын]] алады. Ұрғашыларына қарағанда еркектерінде жібек талшығы 20%-ға көп болады. Қуыршағы 10 тәулікте дамиды. [[Тұт Ж.Жібек к.көбелегі]] б.з.б. 3-мыңжылдықта [[Қытай|Қытайда]] қолдан өсірілген. Қазіргі кезде [[Жапония|Жапонияда]], Қытайда, [[Үндістан|Үндістанда], [[Корея|Кореяда]], [[Үндіқытай елдері|Үндіқытай елдерінде]] өсіріледі. Тұт Ж.Жібек к-ніңкөбелегінің пілләсі жібек мата тоқу үшін пайдаланылады. Ж.Жібек к-ніңкөбелегінің кейбір түрлері (сақиналы, дара) жеміс ағаштарына, ал қарағай Ж.Жібек көбелегі к. және сібір Ж.Жібек к.көбелегі [[Шығыс Қазақстан]], [[Павлодар]] облыстарындағы қылқан жапырақты ормандарда болады. Өсімдіктерге зиян келтіреді.[[Сурет:Сурак.jpg‎|right|thumb|]] [[Санат:Ж]]