Корея: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Коре́я''' — Құрамына [[Корей түбегі]] және жанасқан аралдар мен мәдени-тарихи тұрғыдан бірккен мұрасы кіретін географиялық территория. <ref> Корея // БРЭ. Т.15. М., 2010.</ref>. Бұрында бір мемлекет болған. Солтүстігінде [[КХДР]] және [[Ресей]]і бар құрлықты шекара. Ал оңтүстігінде [[Жапония|Жапон аралдары]]

Археологиялық зерттеулерге қарағанда Корея жерін [[полеолит]] заманынан бастап адамдар қоныстана бастаған. Б.з.б. 1-мыңжылдықта алғашқы [[мемлекет]]тер құрыла бастады. Олардың ішінде [[Чосон мемлекеті]] б.з.б. 2 — 1 ғасырларда аса күшті мемлекетке айналды. Б.з. басында [[Кочуре]] (солтүстікте), [[Пэкче]] (оңтүстік-батыста), [[Силла]] (оңтүстік-шығыста) атты мемлекеттер құрылды. 4 — 6 ғасырларда елге [[будда діні]] тарай бастады. Силла, Пэкче, Кочуре мемлекеттері өзара соғысып отырды. Осыны пайдаланған [[Қытай]]дағы [[Таң әулеті]] мемлекеті Кочуре мен Пэкчені басып алды. Бірақ Силла мемлекеті [[676 жыл]]. қытайларға тойтарыс беріп, 8 ғ-да Кореяның көпшілік жерлерін біріктірген біртұтас мемлекет құрды. 9 ғасырда Силла ыдырап, [[935 жыл]]. Коре мемлекетінің (елдің қазіргі еуропаша атауы осы Коре атауынан шыққан) негізін қалаушы [[Ван Гон]] елді қайта біріктірді. Жаңа мемлекет қидандардың шабуылына (993, 1010 — 11, 1018 — 19) төтеп беріп, елдің тұтастығын сақтап қалды. Шаруашылық өркендеп, сауда мен қолөнер дамыды, металл ақша пайда болды. 1231 — 1259 жылдары Коре мемлекеті Шыңғыс хан империясының қол астына өтіп, 14 ғасырдың орта тұсында ғана тәуелділіктен құтылды. 1352 — 1362 жылдары Қытай әскерлерінің шабуылын тойтарып, Чосон атауын (ежелгі Чосон мемлекеті құрметіне) қайтып алды. Астана [[Кэчен]] қаласынан [[Сеул|Хансонға (Сеул)]] көшірілді. 16 ғ-дың аяғында елге [[жапондар]], 17 ғ-да [[маньчжурлар]] басып кірді. [[корейлер|Корей халқы]] 1592 — 1598 жылдары жапон басқыншыларынан елді қорғап қалғанымен, маньчжур шапқыншылығына төтеп бере алмады. 1637 жылы Корея билеушісі маньчжур әулетіне бағынды. Дегенмен 17 — 18 ғасырларда ел әлеуметтік-эконономикалық жағынан біршама ілгері басты. Ірі [[қала]]лар көбейіп, сауда орталықтары құрылды. 18 ғасырдың аяқ кезінен бері экономикада нарықтық қатынастар пайда болды. 19 ғасырдың 2-жартысынан бастап дамыған елдер Кореяға күш көрсете бастады. 1876 жылы Жапония Кореяны тиімсіз [[Канхва шарты]]на қол қоюға мәжбүр етті. Осындай шарттар [[1882]] жылы [[АҚШ]], [[1893]] жылы [[Ұлыбритания]], [[Германия]], 1894 жылы [[Ресей]], [[Франция]] мемлекеттерімен де жасалды. [[1893]] — [[1894]] жылдары елде болған халық толқуларын басуды сылтауратып, Кореяда Қытай мен Жапония әскерлері өздері таласқа түсті де, соның салдарынан [[жапон-қытай соғысы]] (1894 — 1895) болып өтті. Қытай Кореядан кетуге мәжбүр болды. [[1904]] — [[1905]] жылдардағы болған [[орыс-жапон соғысы]]нан кейін Жапония елге біржолата орнықты, 1910 жылдан бастап Корея отарға айналды. Чосон мемлекеті жойылды. [[1919]] — [[1945]] жылдары елде жұмысшы-шаруа және оқушы жастардың отаршыларға қарсы ұйымдары құрылды.

[[Екінші дүниежүзілік соғыс]]та Жапония жеңілгеннен кейін, 1945 жылғы [[Қырым конференциясы|Ялта (Қырым)]] конференциясы шешімдеріне сәйкес, Корея 38° ендікте екі бөлініп, солтүстік [[КСРО]]-ның, оңтүстік — АҚШ-тың бақылауына өтті. Соғыстан кейінгі жылдары КСРО мен АҚШ арасындағы “[[Қырғи Қабақ Соғыс]]қа” байланысты ел жасанды түрде екіге бөлінді. [[15 тамыз]]да ([[1948]] жыл) [[Сеул]]де ресми түрде [[Корея Республикасы]], ал [[9 қыркүйек]]те [[Пхеньян]]да [[Корей Халық Демократиялық Республикасы]] құрылды (қ. Корей Халық Демократиялық Республикасы).

Халқы: корейлер ел халқының негізгі көпшілігін құрайды. Кішігірім (100 мың) қытайлар тобы — негізінен Қытайдан, Гонконгтан және Макаодан тікелей келгендер емес, Жапониядан, Малайзиядан, Үндістаннан және Филиппиннен қоныс аударғандар.

Корей Халық Демократиялық Республикасы, (КХДР), корейше — Чосон минджуджуый иымин конхвачук — Шығыс Азиядағы Корей түбегінде орналасқан мемлекет. Жер көлемі — 121,2 мың км2км².

Халқы — 22,5 млн. адам (1999).

Ресми тілі — корей тілі.

Тұрғындарының көпшілігі будда дінін ұстанады, конфуцийшілдікті, христиан дінін ұстанатындар да бар.

Астанасы — [[Пхеньян]] қ. (2,3 млн.).

Конституция бойынша, КХДР “Чучхе идеясын басшылыққа алған егеменді социалистік мемлекет”.

Елді президент басқарады (1998 жылдан Ким Чен Ир).