Теория: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Теория''' (грекше theorіa – пайымдау, анықтау)– белгілі бір құбылыстың, шындықтың заңдылықтары мен байланыстары жайлы жан-жақты, толық мағлұмат беретін [[тұжырым]]. Теория өзінің ішкі құрылымы жағынан бір-бірімен [[логика]]лық байланыста болатын біртұтас білім жүйесін құрайды. Теорияның мазмұны белгілі бір ұғымдар мен тұжырымдарға[[тұжырым]]дарға негізделіп, арнайы логикалық[[логика]]лық-методологиялық[[методология]]лық принциптер мен ережелерге сүйеніп баяндалады. Теория көбінесе болжамдық, тұспалдық сипатқа ие. Теорияның кең көлемді теориялық материалды жүйелеуге, сипаттауға бағытталған ''сипаттамалы'' немесе логикаға[[логика]]ға негізделген ''дедуктивті'' түрлері бар. Логикалық[[Логика]]лық көзқарас тұрғысынан Теория өзара байланыстағы гипотетикалық[[гипотетика]]лық-дедуктивтік жүйені құрайды. Кез келген теориялық қорытынды негізгі тұжырымнан[[тұжырым]]нан ([[аксиома]], анықтама, [[қағида]]) тұрады немесе бірнеше ой-тұжырымдардың логикенті қорытындысы ([[теорема]], нәтиже) болып табылады. Эпистемологиялық[[Эпистемология]]лық мәнде Теория үнемі дамып, өзгеріп отыратын білімдер жүйесі. Қазіргі ғылым методологиясы[[методология]]сы Теорияның негізгі төрт құрамдас бөлігін айқындайды: <br/> 1. Теорияның теориялық тұрғыдан түсіндірілуге тиісті тәжірибелік нәтижелері мен деректік жиынтығынан тұратын эмпирикалық[[эмпирика]]лық негізі; әр<br/> 2. Әр алуан жалпы заңдылықтар мен қағидаттардан[[қағидат]]тардан тұратын теориялық негізі; белгілі<br/> 3. Белгілі бір логикалық[[логика]]лық және методологиялық[[методология]]лық реттегіштер; дәлелдерден<br/> 4. Дәлелдерден, қорытындылардың жиынтығынан тұратын негізгі теориялық жүйе. Теория<br/> практикалық іс-әрекетті, тәжірибені қорытып, оны жаңа жағдайда ғана қолданбай, ол тәжірибе нәтижелерін шығармашылық тұрғыдан өзгерту арқылы практиканың алдына жаңа талаптар қойып, оның өрісін кеңейте түседі. Ғылыми-техникалық төңкеріс заманында Теорияның практикаға қатысты ғылыми-өндірістік маңызы айқын көрінеді. Сондықтан практика Теорияның ақиқаттылығын дәлелдеумен қатар, оны дамытып, жетілдірудің негізі.<br/>