Мистика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[File:Vajrayogini from Thangka.jpg|thumb|Alt=A.|Мистика]]
'''Мистика''' (грек. mystіkos – [[құпия|құпиялы]]) – [[дүние|дүниеге]] [[дін|діни]] - [[идеалист|идеалистік]] [[көзқарас]]. Оның негізінде [[табиғат|табиғаттан]] [[тыс]] [[күш|күштерге]] сенім жатыр. Мистика [[иррационализм]] мен [[аскеттілік|аскеттілікпен]] [[тығыз]] байланысты және оған [[эзотеризм]], яғни [[құпия|құпиялылық]] тән. Мистика, ең алдымен, рухани әлемді жеке [[психология|психологиялық]] тәжірибе арқылы тануға ұмтылу, осыдан туындайтын амал - әрекеттер, жан мен тәннің жаттығулары болып табылады. Нәтижесінде адамға [[дана|даналық]], ғажайып қабілеттер ([[сәуегейлік]], [[емшілік]], [[магия]]) дариды, оның жаны мен тәні кемелденіп, төңірегіндегі адамдар оны әулие деңгейіне көтеріп дәріптейді. Мистика аскеттілікке көп мән береді (тәнді, нәпсіні ауыздықтау, дүниеден алшақтау). Таным жолдары тұрғысынан Мистика [[рационализм|рационализмге]], [[схоластика|схоластикаға]] қарсы тұрады, өйткені оның жақтаушылары ақылдың шектеулігін айтып, [[Құдай|Құдайды]] тану үшін адам санасының тереңінде жатқан [[иррационализм]] ([[сезім]], [[интуиция]], [[түйсік]]) бөліктерін оятып, іске [[қосу]] керек деп есептейді. Мистика [[ежелгі]] [[заман|заманнан]] бастау алады. [[Ежелгі Грекия|Ежелгі Грекиядағы]] Мистиканы [[Пифагор]], [[Платон]] секілді [[философ|философтар]] айқын бейнеледі. [[Филон]], [[Гермес]] [[Трисмегист|Трисмегисттің]] [[эллинист|эллинистік]] [[ілім|ілімі]], неоплатоншылдардың мұралары Мистикаға негізделген. Мистиканың дамып, кеңінен таралған кезеңі – орта ғасырлар [[дәуір|дәуірі]]. Оның формалары, өзіндік ерекшеліктері бар әлемдік [[мектеп|мектептері]] [[христиан]], [[ислам]], [[иудаизм]], [[даосизм]] діндерінде белгілі. Жаңа заманда [[рационализм]] мен [[материалист|материалистік]] бағыттағы ғылым күшейіп, [[дін]], әсіресе Мистика кертартпа ағым деп айыпталып, оған қарсы күрес басталды. Сол секілді [[протестант|протестанттық]] бағыт [[христиан]] дінін Мистикадан тазартуға ұмтылды. Ислам әлемі [[тарих|тарихының]] әр кезеңінде Мистиканың кейбір шектен шыққан, әдеп жүйесіне қайшы жақтарын сынау орын алған. [[Кеңес]] [[дәуір|дәуіріндегі]] [[атеист|атеистік]] сарындағы әдебиеттерде Мистикалық бағыттар қатты сынға ұшырады, олардың дұрыс - бұрысы ажыратылмады. Мұның барлығының себебі – Мистика [[феномен|феноменінің]] аса күрделігінде, қайшылықтарында жатыр: оның бұлыңғыр, [[құпия]] тұстары әр түрлі теріс бағыттарға, бұрмалауға қолайлы болды. [[Ислам]], [[христиан]] дінтану дәстүрі бойынша шынайы Мистиканың белгісі мынада: біріншіден, ол еңбекпен, ұзақ жолмен (заңды сатылардан өту арқылы) келу керек; екіншіден, қарапайым “төменгі” діни қағидаларды, ар - ұят пен әдепті бұзбау, [[қалың]] бұқараға мүмкіндігінше “кереметтер”, ғажайыптар туралы аз айту, рухани мүмкіндіктерін тек [[ізгілік]] үшін пайдалану, өзінің сырт пішінін [[мәдениет|мәдениеттілік]], кішіпейілділік негіздеріне сәйкес ұстау. Мистика адам мен [[табиғат|табиғаттан]] тыс рух пен [[құдай|құдайдың]] бар екенін мойындайды. Біршама ғылыми сипат алған, [[рационализм|рационализмге]] түбегейлі қарсы келмейтін тұстарында Мистика [[философия]] және [[теология|теологиямен]] тіл табыса алады. Мысалы, [[ислам]] Мистикасында, яғни сопылықта ақыл мен ойлау жоғары бағаланды. <ref> Қазақ энциклопедиясы, 6 том </ref>
==Сілтемелер==
* [[Ислам]]
* [[Иудаизм]]
* [[Даосизм]]
== Пайдаланған Әдебиет ==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Психология]]
| |||