Мата: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: August → тамыз (2) using AWB |
|||
7-жол:
[[Image:Conde nast fortuny.jpg|thumb]]
[[Image:Tablecloth romanian 1full view.jpg#Summary|thumb]]
'''Мата''' ({{lang-la|textile}} — мата, материя) — [[химия]]лық [[талшық]]тар мен [[жіп]]терден жасалған. Химиялық талшықтар мен жіптер табиғи [[синтетика]]лық жоғары молекулярлық қосылыстарды химиялық өңдеу нәтижесінде алынады. Бастапқы шикізатқа байланысты химиялық талшықтар, жіптерді жасанды және синтетикалық деп бөлінеді.<ref>{{cite web | title = An Introduction to Textile Terms | rk = The Textile Museum | url = http://www.textilemuseum.org/PDFs/TextileTerms.pdf | format = PDF | accessdate =
==Жасалуы==
31-жол:
Матаны аппретирлеу (франц. ақтық өңдеу) материалдарға(маталарға, тоқымаларға) беріктік, ылғалға төзімділік, биязылық т. б. қасиеттер беруге арналған ең соңғы деу жұмыстары. М. а. арнайы ерітінділерді сіңдіру не мата бетіне жұқа қабыршақ қабат жағу арқылы іске асырслады. Мақта мата мен кенеп маталар крахмалмен өңделеді. Матаға жұмсақтық, серпімділік қасиет беру үшін малдың іш майынан, кастор майынан, канифольден жасалған ерітінділер қолданылады. Егер матаға стеарлин, парафин, балауыз эмульсиялары сіңірілсе, олар жылтыр және сәуле шғылыстырғыштық қасиетке ие болады. Жүн мен жіббек маталарды өңдегенде крахмалдың орнына тері шелінен, мал сүйегінен алынатын т. б. желім пайдаланылады. Крахмал, т. б. желімдік заттар матаға онша берік жұқпайды, алғашқы жуудың өзңнде ақ шайылып кетеді.<ref>Euroflax Industries Ltd. [http://euroflax.com/products_imports%20of_textiles.htm "Euroflaxx Industries (Import of Textiles)"]</ref>
Сондықтан мата үшін поливинилхлорид, полиметилметакрилат, полистрирол лактестері жұмсалады. Бұлармен өңдеу матаның арттырумен қатар оның әрін де жақсартады. Мата, кенеп маталарға умаждалмайтын қасиет беру үшін олар синтет. смолалардан алынатын заттармен өңделеді. Плащтарға арналған маталарға су жұқпайтын қасиет беріледі. Целлюлоза талшықтары араластырылған маталарды бактериялардыңмбүлдіруінен сақтау үшін антисептиктермен өңдейді. Жібек, жүн және жасанды талшықтардан тоқылған маталармен салыстырғанда мақта маталар умаждалғыш келеді. Осыған сәйкес кормобол, мебизин, т. б. ерітінділер пайдаланылады. Матаға арнайы ерітінділер сіңдіру арқылы отқа төзімді қылады. Бұрын бұл мақсат үшін маталар фосфор тұзының ерітінділерімен, бор қышқылымен өңделетін.<ref>{{cite news|author=Fonte, Diwata|title=Milk-fabric clothing raises a few eyebrows|url=http://www.textile-technology.com/2010/04/milk-fabric-clothing-raises-a-few-eyebrows/|date=
Бірақ бұлар алғашқы жуылу кезінде шайылып кететіндіктен, матаға сурьма, титан, қалайы тұздары жағылады. Жүн маталарды қара күйе жеуден сақтау үшін фтор тұздарының ерітіндісі және әр түрлі препараттар қолданылады.
| |||