Эсперанто: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш нақтылау |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
21-жол:
}}
'''Эсперанто''' (''Esperanto'' немесе ''Lingvo Internacia'', {{Audio-nohelp|Eo-Esperanto.ogg|[espeˈranto]}}) — [[1887 жыл]]ы [[польша]]лық [[Еврейлер|еврей]]-окулист Людвик Лазарь
Эсперанто әлемдегі ең кең таралған<ref name="үсэ">{{кітап|авторы=Григорьев В. П.|тақырыбы=Үлкен совет энциклопедиясы|бөлімі=Эсперанто|бөлім сілтемесі=http://bse.sci-lib.com/article127189.html}}</ref>, әрі ең көп жетістікке жеткен жасанды тіл<ref name="брит">{{кітап|тақырыбы=[[Британника энциклопедиясы|Encyclopædia Britannica]]|бөлімі=Esperanto|бөлім сілтемесі=http://www.britannica.com/topic/Esperanto|баспасы=Encyclopædia Britannica Inc.|жыл=2015}}</ref>. 10 жыл бойы құрастырылған жасанды тіл бойынша алғаш жарыққа шыққан кітап «Бірінші кітап» ''(Unua libro)'' деп аталады. «Бірінші кітаптың» жарияланған күні эсперантоның «туған күні» саналады.1905 жылы Заменгофтың ''Fundamento de Esperanto'' («Эсперанто негізі») еңбегі жарияланып, тілдің негізгі ережелері бекітілді.
31-жол:
Қазіргі таңда 100 астам эсперантоша мерзімді басылымдар бар, бұл тілде 30 мыңнан астам кітап жарияланды<ref name="брит"/>. Эсперантоға [[Таурат және Інжіл|Библия]], Вергилийдің «Энеидасы», [[Уильям Шекспир]]дің «Гамлеті», [[Йоганн Вольфганг фон Гёте|Гёте]]нің «Фаусты», [[Александр Сергеевич Пушкин|Александр Пушкин]]нің «Евгений Онегині», [[Владимир Владимирович Маяковский|Владимир Маяковскийдің]] «Во весь голос» поэмасы және т. б. көптеген әдеби шығармалар тәржімаланған<ref name="үсэ" />. Библияның аудармасын ''(La Sankta Biblio)'' Людвиг Заменгофтың өзі жасаған, 1970 жылы Копенгагенде [[Құран]]ның аудармасы шықты ''(La Nobla Korano)''. Эсперантоға [[баһаи]] дінінің, жапондық оомото ілімінің, вон-буддизмнің қасиетті кітаптары тәржімаланған. {{CURRENTYEAR}} жылдың {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}}ына сәйкес [[Эсперанто Уикипедиясы|эсперанто тіліндегі Уикипедияда]] {{NUMBEROF|ARTICLES|eo|N}} мақала бар. Бұл көрсеткіш бойынша ол Уикипедияның бірқатар бөлімдерінен, оның ішінде [[Қазақша Уикипедия]]дан ({{NUMBEROF|ARTICLES|kk|N}} мақала) асып түседі. Бір кездері [[волапюк]] тіліндегі Уикипедия бөлімі эсперантоша Уикипедияны басып озғанмен, қазіргі таңда эсперанто тіліндегі бөлім өзінің бәсекелесін екі есеге озып түсті (волапюкше Уикипедияда {{NUMBEROF|ARTICLES|vo|N}} мақала бар).
Эсперанто тіліне алғаш назар аударған қазақ қоғам қайраткерлерінің бірі — [[Міржақып Дулатұлы]]. Ол «[[Айқап]]» журналының 9 нөміріндегі (1913) «Эсперанто тілі» мақаласында жақында пайда болған жасанды тіл туралы баяндап, оны оқып-үйренуге үгіттеген: «Оқыған һәм оқып жүрген, білімге дарынды қазақ жастарының эсперанто тілі хақында үйренулеріне мәслихат беремін», — дейді ол<ref>{{мақала|авторы=Бердалы Оспан|тақырыбы=М. Дулатұлының Лондондағы қолжазбасы қайтарылуы тиіс…|сілтеме=http://www.qazaquni.kz/?p=15215|басылым=Қазақ үні|жыл=15 ақпан 2013}}</ref>.
''Ethnologue'' сайтының 1999 жылғы дерегі бойынша әлемде 2 млн жуық эсперанто тілін меңгерген адам бар екен, оның ішінде 200—2000 адамға эсперанто [[ана тілі]] болып табылады. Бұл деректер америкалық эсперантошы Сидни Кулберттің зерттеуіне негізделген, бірақ олардың қандай әдіспен анықталғаны белгісіз. [[Британника энциклопедиясы]]ның дерегі бойынша эсперантошылардың саны 100 мың адамнан асып түседі<ref name="брит"/>. Эсперантошылардың көбісі [[Еуропа одағы]]нда тұрады, эсперанто тіліне байланысты іс-шаралардың да көбісі Еуропада өткізіледі. Жалпыға ортақ эсперанто ассоциациясы (UEA) мүшелерінің көп бөлігі [[Бразилия]], [[Германия]], [[Франция]], [[Жапония]] және [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] мемлекеттерінде өмір сүреді.
| |||