Уикипедия

Жаһандар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
to merge
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Мемлекеттік қайраткер
{{біріктірілсін|Ебіней Арыстанұлы Бөкетов}}
| түс = елбасы
'''Евгений Букетов (23.3.1925.[[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Бағанаты ауданы]] - 13.12.1983. [[Қарағанды қаласы]])'''–химик -металлург, ғалым, қоғам қайраткері.<ref>"Қазақ телевизиясы", Энциклопедия, "ҚазАқпарат" Алматы, 2009 1-т, ISBN 978-601-03-0070-5</ref>. Қазақ тау-кен металлургия институтын бітірген (1950). Техника ғылымының [[доктор]]ы (1967), [[профессор]] (1967), Қаз КСР ғылым академиясының академигі (1975), [[КСРО]] Жазушылар одағының мүшесі (1971).
| Қазақша есімі = Жаһандар
| Шынайы есімі = جہاں دار
| Суреті = Jahandar Shah of India (cropped).jpg
| Титулы = [[Ұлы Моғолдар патшалығының падишаһы]]
| Ту = Flag of the Mughal Empire.svg
| Басқара бастады = [[27 ақпан]] [[1712 жыл|1712]]
| Басқаруын аяқтады = [[11 ақпан]] [[1713 жыл|1713]]
| Ізашары = [[I Баһадүр]]
| Ізбасары = [[Фарук Сийяр]]
| Діні = [[Ислам]]
| Туған күні = 10.05.1661
| Туған жері = Декан,<br />[[Ұлы Моғолдар патшалығы]]
| Қайтыс болған күні = 11.02.1713
| Қайтыс болған жері = [[Дели]],<br />[[Ұлы Моғолдар патшалығы]]
| Жерленді = Хумаюн кесенесі, [[Дели]]
| Әкесі = [[I Баһадүр]]
| Анасы = Низам бай
| Жұбайы = Лал Кунвар
| Балалары = '''Ұлдары:'''<br />[[II Әлемгір]]<br />тағы 3 ұл<br />'''Қыздары:'''<br />3 қыз
| Қолтаңбасы =
}}
 
'''Жаһандар''' ({{lang-ur|جہاں دار}}; [[10 ақпан]] [[1661 жыл]] — [[11 ақпан]] [[1713 жыл]]) — [[Ұлы Моғолдар патшалығының падишаһы|Ұлы Моғолдар патшалығының 9-шы падишаһы]]. [[Ұлы Моғолдар патшалығы]]ның негізін қалаушысы [[Бабыр]]дың туажаты. [[I Акбар]]дың неменесі.
[[1950-60 жыл]]дары [[Қазақ тау-кен институтын]]да аспирант, ассистент, жеңіл және сирек кездесетін металдар металлургия кафедрасының доценті, директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары. [[1960-72 жыл]]дары [[ҚазКСР ҒА]]-ның Қарағандыдағы Химия-металлургия институның директоры, [[1972- 80 жыл]]дары Қарағанды мемлекеттік университетінің ректоры, [[1980-83 жыл]]дары ҚазССР ҒА Химия-металлургия институтының аға ғылыми қызметкері, лаборатория меңгерушісі.
 
Толық атағы: '''Шаһиншаһ-и-Ғази, Әбілфатх Муиззуддин Мұхаммед Жаһандар Шаһ, Сайып-и-Қыран, Падишаһ-и-Жаһан, Шаһиншаһ-и-Ғази'''.
[[Халькоген]]дер мен [[халькогенид]]тер химиясы және [[технология]]сы жөніндегі жинақталған ғылыми бағытты жасаушы, әрі осы сала бойынша Бүкілодақтық 1-ші (1978) және 2-ші (1982) кеңестердің (Қарағандыда өткен) ұйымдастырушысы және басқарушысы. Ұнтақ [[(шлам)]] құрамынан қарапайым [[фосфор]]ды айыру әдісі Бүкетов- Бәйешов әдісі деп аталған (1986). 200-ден астам ғылыми еңбектің, 9 монографияның, [[АҚШ]], [[Канада]], [[Австралия]], [[Швеция]], [[Финляндия]], [[ГДР]] және басқа елдерде патенттелген 90-ға жуық ғылыми жаңалықтардың авторы.
 
==Өмірбаяны==
Негізгі ғылыми еңбектері: мыс-электролиттік шламдардан (ұнтақтарынан) [[селен]] мен [[теллур]]ды айырудың [[пиро]] және [[гидрохимия]]лық тәсілдері. [[Балқаш кен-металлургия комбинаты]] жағдайында [[молибден]] мен [[рений]]ді айыру мақсатымен металлургиялық процестерді интенсивтендіру, рудалылығы төмен және күлділігі жоғары көмірден марганецті [[ферроқорытпа]]арқылы алу жолдары. Букетов металлургиялық ыдыратқыштар көмегімен [[гидрогенезация]] су сіңіру салдарынан тау жыныстарының геохимиялық процеске шалынуы мүмкіндігін ғылыми тұрғыдан дәлелдеген.
===Билеген жылдары===
[[1712 жыл]]дың [[27 ақпан]]ында [[I Баһадүр]] қайтыс болды. Оның балалары Жаһандар мен Азимуш Шан өздерін падишаһ деп жариялап, бір-біріне қарсы тақ үшін күрес бастады. 17 мамырда Азимуш Шан өлтірілді, және келесі 11 ай бойы Ұлы Моғолдардың падишаһы Жаһандар болды.
 
[[Санат:1643 жылы туғандар]]
[[Қазақстан]] ғылымы мен мәдениетінің қайраткерлері туралы [[көркем публицистика]], естелік және өмірбаяндық повесть жанрында орыс және қазақ тілдерінде жазылған бірқатар әдеби шығармалары жарияланған. "Түйе қомында туған адам" ("Человек, родившийся на верблюде", 1975); "Творчество қырлары" ("Грани творчество", 1977); "Шоқанның қасиетті ісі" ("Святое дело Чокана"); "Белгісіздікке барар жолда" ("Пути в незнание" жинағында. - М., 1984) атты [[очерк]]тер мен [[эссе]]лер жинағының авторы. И.Василенконың "Артемка" повесін, Э.Золяның "Әңгімелер мен мақалаларын", И.Вазовтын "Тепкіде" романын, [[У.Шекспир]]дің "Макбет" және [[В.Маяковский]]дін "Кандала" ("Клоп") [[пьесса]]ларын қазақ тіліне аударған.
[[Санат:1712 жылы қайтыс болғандар]]
 
[[Санат:Ұлы Моғолдар падишаһтары]]
КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1969). [[Қазақстан Компартиясы]]ның XIII,XIV съездерінің делегаты. Еңбек Қызыл Ту ор- денімен және медальдармен марапатталған. [[1985 жыл]]ы Букетовты есте қалдыру мақсатымен, ол соңғы жылдары еңбек еткен Химия-металлургия институтында [[мемориал]] тақта орнатылған (1987). Қарағандының бір көшесі оның есімімен аталады.
[[Санат:Үндістан монархтары]]
==Дереккөздер==
[[Санат:Үндістанда туғандар]]
<references/>
[[Санат:Үндістанда қайтыс болғандар]]
 
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:Журналистика]]
[[Санат:Бұқаралық ақпарат құралдары]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Жаһандар» бетінен алынған