Орман белдемдері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

```'''Орман белдемдері```''', ``''экваторлық, субэкваторлық, тропиктік, субтропиктік және қоңыржай``'' белдеулерде таралған.Орман белдемдерінде табиғи күйінде ағаш-бұта өсімдігі басым орын алады; ```''ылғал```'' артық немесе ```'''жеткілікті```''' жағдайда қалыптасады.

==Экватолық және субэкваторлық белдеулер==`

``'''Экваторлық белдеудің```''' көп жерін: ```'''Экваторлық Африканы, Оңтүстік Америкадағы Амазона```''' өзенінің алабын, [[Малайя топаралдарын]] және [[Мұхиттық аралдарды]] экваторлық ылғалды, мәңгі жасыл ормандар белдемі (гилея белдемі) қамтиды. [[Күлгінденген ферраллит]] топырақта сан алуан өсімдік түрлері өседі ```'''(пальмалар, эпифиттер және лианалар)```'''. Мұхит және теңіз жағалауларында ``''мангр``'' тоғайлары кездеседі. Табиғат жағдайлары маусымға байланысты өзгермейді. ``''Солтүстік және Оңтүстік``'' жарты шарлардағы субэкваторлық белдеулерде экватордан алыстаған сайын ұдайы ылғалды ормандар ауыспалы ылғалды ормандар белдеміне өтеді. Мұндағы ағаштардың біразы құрғақшылық маусымда суды аз буландыру үшін жапырағын тастайды.

```'''Тропиктік және субтропиктік белдеулердегі```''' орманды белдемдеріне жазы ыстық, қысы жылы климат тән. [[Өсімдік вегетациясы]] жыл бойы тоқтамай жүреді. Бұл белдемдердегі өсімдік вегетациясының қарқыны жылу мөлшерінің маусымдық өзгерістерінен гөрі ылғалдану сипатының өзгерісімен байланысты. Орман тропиктік белдеудің шығыс аймақтарында, ``''Солтүстік Американың оңтүстік-шығысында, Орталық және Оңтүстік Америкада, Африканың және Австралияның шығысында``'' таралған. Ұдайы ылғалды ормандарда ```'''қызыл-сары латериттік```''' топырақта мәңгі жасыл ағаштар өседі. Маусымдық ылғалды ормандарда ```'''қызыл ферралит```''' топырақта мәңгі жасыл ағаш түрлерімен қатар құрғақшылық кезеңде жапырақ тастайтын ағаштар өседі. ``''Субтропиктік белдеудегі```'' орман белдемі – гемигилей ``''муссондық аралас орман`' және жерорта теңіздік құрғақ ормандар мен бұталар``'' белдемшелерінен тұрады. [[Гемигилей]] бүкіл жыл бойы ылғал өте мол түсетін аудандарға тән ``''(Солтүстік Американың оңтүстік-шығысы, Бразилия таулы үстіртінің оңтүстігі, Оңтүстік-шығыс Африка, Жаңа Зеландияның солтүстігі)``''. Мұнда ```'''қызыл-қоңыр```''', ```'''сары және қызыл```''' топырақта ``''мәңгі жасыл ормандар``'' өседі. ``''Азияның, Солтүстік және Оңтүстік Американың, Австралияның``'' климаты ```'''муссондық```''' шығыс шеткі аудандарында лианалар шырмаған, орман асты шілігі қалың, көп қабатты аралас ормандар өседі. Климаты жерортатеңіздік аймақтарда (негізінен Жерорта теңізі төңірегі) орманның қызыл қоңыр топырағында қатқыл жапырақты ормандар мен бұталар ```'''(маквис, гаррига, фригана, т.б.)```''' таралған.

```'''Қоңыржай белдеудің ормандары```''' негізінен солт.солтүстік жарты шардағы құрлықтарды алып жатады. ``''Оңтүстік жарты шарда Оңтүстік Американың батысындағы Анд тауларының ```'''38<sup>о0</sup>С```''' оңтүстік ендіктен оңтүстікке қараған бөлігін және Жаңа Зеландияның оңтүстік аралының`` ''шағын ауданын қамтиды. Ең суық айдың орташа темп-расы ```'''–40<sup>о0</sup>С-қа```''' дейін, ең жылы айда ```'''10 – 20<sup>о0</sup>С```''' аралығында. Қыста жылудың жеткіліксіздігінен өсімдік ``''вегетациясы``'' баяулайды немесе мүлде тоқтайды. Жылдық жауын-шашын мөлш. ```'''300 – 1000 мм```'''. Қатаң климат жағдайларына байланысты өсімдік түрі аз. Орман құраушы ағаш түрлері әдетте ```'''5 – 8 түрден```''' аспайды. ```'''Қоңыржай белдеудің ```''' ормандары ``''қылқан жапырақты, аралас және жалпақ жапырақты``'' орман белдемдерінен тұрады. Қысы қатаң аумақтарда шырша, майқарағай, балқарағай, самырсыннан тұратын қылқан жапырақты орман басым. Оларға ұсақ жапырақты ағаш түрлері – ``''қайың мен көктерек``'' араласады. Құрлықтардың мұхиттарға іргелес бөліктерінде жалпақ жапырақты ормандар таралған. Оларда ``''емен, шамшат, жөке, үйеңкі, шегіршін``'' өседі. Орман асты шілігі мен шөп өсімдігі қалың. [[Аралас ормандар]] ``''қылқан жапырақты және жалпақ жапырақты``'' ағаш түрлерінен тұрады. Қылқан жапырақты орман астында ```'''күлгін топырақ пен тайганың тоң топырағы, аралас ормандарда шымды күлгін, жалпақ жапырақты ормандарда орманның қоңыр топырағы```''' қалыптасқан.