Әл-Мәһди: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
А.С.Кизиров (талқылау | үлесі) Жаңа бетте: {{Мемлекеттік қайраткер | түс = халиф | Қазақша есімі = Мұхаммед ибн Әбдулла әл-Мәһ... |
(Айырмашылық жоқ)
|
17:14, 2017 ж. наурыздың 19 кезіндегі нұсқа
Мұхаммед ибн Әбдулла әл-Мәһди (араб.: محمد بن عبد الله المهدى; 3 тамыз 744, Бағдат — 27 тамыз 785) — Ислам халифатының 21-ші халифі, мүміндер әмірі. Әл-Мансұрдың баласы әрі ізбасары.
| Мұхаммед ибн Әбдулла әл-Мәһди араб.: محمد بن عبد الله المهدى | ||
 782 жылы Әл-Мәһди атымен шығарылған күміс дирхем | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 775 — 27 тамыз 785 | ||
| (Лақап аты Әл-Мәһди) | ||
| Ізашары | Әл-Мансұр | |
| Ізбасары | Әл-Хади | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | Ислам | |
| Дүниеге келуі | 3 тамыз 744 Бағдат, Ислам халифаты | |
| Қайтыс болуы | 27 тамыз 785 (41 жас) Ислам халифаты | |
| Династия | Аббасидтер | |
| Әкесі | Әл-Мансұр | |
| Анасы | Әруә Үмм Мұса | |
| Жұбайы | Рита бинт Әбілаббас Хайзуран Үмм Әбдулла Рұқайс | |
| Балалары | Ұлдары: Мұса Харун Иса Ғұбайдулла Мансұр Ибраһим және тағы бір ұл Қыздары: Банука Аббаса Улайя | |
өңдеу  |
||
Өмірбаяны
Халиф әл-Мансұр өз баласына жақсы білім беруге тырысқан. Оның тәлімгерлерінің бірі ғалым Әбу Ғұбайдулла Мұғауия болды. Ол келешек халифті көптеген ғылымдарға, мемлекеттік басқару негіздеріне үйретті, Сасанидтердің мемлекеттік жүйесіне деген сүйіспеншілігін оятты. Араб грамматикасы мен поэзиясын араб филологы әл-Мүфаддала әд-Дабби үйретті. Әл-Мәһди үшін ұстаз тіпті 66 ең үздік араб ақындарының антологиясы "әл-Мүфаддалият" атты кітап шығарды.
Замандастарының айтуынша әл-Мәһди сыртқы әдемілігімен, сымбаттылығымен, ұзын бұйра шаштарымен ерекшеленеді. Пендешілік өмірден аулақ әкесі әл-Мансұрдан гөрі әл-Мәһди пендешілік өмірге жақынырақ болды. Тіпті оның махаббат хикаялары жайлы аңыздар да бар. Поэзия мен саз өнерін қатты сүйді. Оның тұсында халиф сарайы өзінің бай мәдениетімен, сән-салтанатымен, сәнділігімен ерекшеленетін сарайға айналған. Сонымен қатар әл-Маһдидің сүйіп шұғылданатын өнері аңшылық болған.
758 жылы әл-Мансұр өз мұрагерін Хорасан наменгері етіп тағайындады. Хорасанның орталығы Рей қаласы болатын. Әл-Мәһдидің бас кеңесшісі ықпалды Бармакид әулетінен болған Жақия ибн Халид болды. Соңғысы халифтің өмір жолында өте жақын серігі болып қала берді. Сонымен қатар әл-Мәһдиге йемендік күң Хайрузан өте жақын болатын.
768 жылы Хорасаннан келген әл-Мәһди жаңа елорда Бағдаттың құрылысында қатысып, өзіне арнап жеке сарай салды (Русафа ауданында). 772 жылы мұрагер халифке Евфрат жағалауында, Бағдаттан солтүстікке қарай орналасқан тағы бір қаланы салуға көмектесті. [[Санат:3 тамызда туғандар