СОДА — көмір қышқыл [[натрий]] тұздарының техникалық атауы. С. ежелгі заманнан белгілі. Мыс., [[Египетте]] көл суынан алынған С-ны шыны қайнатуда және жуынуға пайдаланған. 18 ғ-ға дейін натрий және калий карбонаттарын сілті деп келген, тек [[француз]] ғалымы [[А.Дюамель дюДюамельдю Монсо ]]екеуін ажыратып, С. (Salsola Soda өсімдігінің күлінен алынуына байланысты) және сақар (поташ) деп атаған (1736). Табиғатта С. трона, сода, термонатрит минералдары түрінде кездеседі. Трона моноклиндік сингонияда кристалданып, ақ түйіршікті немесе ұнтақты, ауада сусызданатын масса күйінде болады. Тронның қатт. 2,5-тен 1,5-ке дейін, тығызд. 2,1 г/см3, соданікі 1,4 г/см3. С. минералдары Қазақстанда Құлынжон, Мельников, Петухов кен орындарында кездеседі. С. қолданылу аясына байланысты кальцинирленген (Na2CO3 — шыны, сабын, қағаз, бояғыш заттар алуда қолданылады), ас (NaHCO3 — тамақ өнеркәcібінде, сусындарға қосуда, медицинада), кристалдық (Na2CO3nH2O), каустик. (NaOH — техника мен тұрмыста күйдіргіш натр деп аталады) болып бөлінеді. С-ны алудың негізгі көзі 19 ғ-ға дейін теңіз балдырларының күлі мен жағалаулық өсімдіктер болды. Натрий карбонатын өндірістік жолмен алуды 1789 ж. француз ғалымы Н.Леблан (1742 — 1806) ұсынған. 1791 ж. Францияда оның әдісі бойынша С. өндіру басталды. Бұл әдісте натрий сульфаты майдаланған әктас және көмір қоспасымен бірге пеште күйдіріледі: Na2SO4+2C+CaCO3= =Na2CO3+CaS+2CO2
Бұл әдістің көптеген кемшілігі болды, сондықтан қазіргі уақытта бельгиялық ғалым[[ Э.Сольве]] (1838 — 1922) әдісі кеңінен қолданылады.
