Көне түркі тілдері — осы күнгі түркі тілдерінің арғы тегі болып саналатын көне тілдер. Көне түркі тілі қарым-қатынастық кызметін жоғалтқан, тек түркі халыктарының жазба ескерткіштері тілдерін білдіретін шартты термин болып табылады. Олардың өмір сүрген уақыты да, тараған жерлері де кең. Руникалық жазулар (бітік) шығыстағы Лена өзенінен бастап батыстағы Дунай өзеніне дейінгі жерлерден табылған. Көне түркі тілінің алғашкы түрлерінің бірі—Орхонбірі — Орқын, ЕнесейЕнесай алқаптарынан табылған руникалық ескерткіштер тілі. ОрхонОрқын жазуын тұңғыш рет [[1893]] ж. В. Томсен, [[1894]] ж. В. Радлов окыған. [[Руникалық көне оғыз тайпаларының тілі]] негізінде қалыптаскан. Ол әр түрлі этникалық, әлеуметтік топтарға кызмет еткен диалект аралық (не диалектіден тыс) сипатқа ие болған, оның әдеби сұрыпталған және функционалды-стилі"стикалыкстилистикалык, аймақтық түрлері болған деген тұжырымдар бар.<br />
ІХ ғ. ТурфанТурпан (Шығыс Түркістан) жеріне көшіп келген соң, ұйғырлар өз әдеби тілін жасаған. Ол бұрын ұйғырлар қолданған руникалық койне негізінде туған, сонымен бірге жергілікті турфандықтардыңтурпандықтардың сөйлеу тілінің элементтерін кабылдаған - осылайша түркі үйғыр тілі (к. Көне ұйғыр тілі) деп аталатын аралас құрылымды тіл пайда болған. В. Радловтын пікірінше көне ұйғыр әдеби тілі ХІІІ—ІХ ғғ. арасында біржола калыптаскан. Көне ұйғыр тілі ХІ—ХІІ ғғ.-да мұсылмандық Қараханидтер мемлекетіне караған түркі халыктарының әдеби тілі дамуына әсер еткен.<br />
ХІІІ-ХІV ғғ.-да Сырдарияның төменгі ағысында (ХорезмменХорезіммен бірге) Алтын Орда жерінде оғыз, кыпшак тайпаларының тілдері негізінде Хорезм түркі әдеби тілі қалыптасқан. Орта ғасырдағы түркі әдеби тілдері тарихындағы ең маңыздысы — [[шағатай әдеби тілі]]. Көне түркі тілі бұлардан басқа [[ЗакавказьяЗакавказье]], [[Кіші Азия]], Еділ бойы, Мысыр жерлерінде болған. Бірақ олар Орталык, [[Орта Азия]]- дағыдай бірынғай дәстүрмен байланысты емес. Көне түркі ескерткіштерінің бәрі бірдей көне түркі әдеби тілдерін білдірмейді, олардың ішінде кыпшақ сөйлеу тілі не диалектілері негізінде жазылған Кодекс куманикус (13—14 г.) сиякты ескерткіштер де бар.<br />
Көне түркі тілінде қарапайым тұрмыстық мәтіндермен салыстырғанда [[әдеби]] үлгілердің молдығы көне түркілердің мемлекеттік кұрылымдарының даму деңгейімен және жазбаша сауаттылығының дәрежесі жоғары екендігіне байланысты.
