Зәр шығару жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ Тег: 2017 қайнарын өңдеу |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Gray1142.png|thumb|right|<center>''[[Ердің зәр шығару жүйесі]]''.]]
Құрлықта тіршілік ететін жануарлар организмінде (ылғалды үнемдеу үшін) тез еритін [[аммиак]] қиын еритін [[гуанин]]ге ([[өрмекші тәрізділер]]де) немесе несеп қышқылына (көпаяқтыларда, жәндіктерде, [[бауырымен жорғалаушылар]]да, құстарда) айналады. [[Хордалылар]] арасында қабықшалылар мен асцидияда зәр арнайы қапшықта жиналады. [[Омыртқалы жануарлар]]да целомодуктадан бүйрек құралады. Бүйректе түзілген зәр несеп жолымен клоакаға немесе қуыққа келеді. Омыртқалылардың [[эволюция]] даму жолында және жоғары сатыдағы омыртқалылардың жеке дамуында бүйрек дамуының 3 сатысы байқалады:
# бастама бүйрек (пронефрос),
Line 5 ⟶ 6:
# соңғы не жамбас бүйрегі (метанефрос).
[[Сурет:Gray1139.png|thumb|right|<center>''[[Әйелдің зәр шығару жүйесі]]''.]]
[[Несеп ағар]] – трубка тәрізді орган, оның бас жағының диам. 2 – 4 мм, ұзындығы 30 см-дей. Несеп ағар төмен қарай, кіші жамбасқа түсіп, одан әрі қуыққа кірігеді. Бұл тұста несеп ағар жақсы дамыған бұлшық ет талшықтарымен (сфинктер) қапталған. Сфинктер зәрдің қуықтан кері қарай, несеп ағарға өтуіне жол бермейді. [[Қуық]] – дөңгелек пішінді қуысты орган, сыйымд. 400 мл, [[кіші жамбас]]та орналасқан. Оның түбі, денесі және төбесі болады. Қуықтың қабырғалары жақсы дамыған [[бұлшық ет]] қабатынан тұрады. Бұлшық еттің жиырылуы нәтижесінде қуық зәрден босайды. Зәр шығарушы канал – несеп түтігі арқылы қуықтағы зәр сыртқа шығарылады.<ref>[["Қазақ Энциклопедиясы"]],4 том 3 бөлім</ref> Ер адамдардың несеп түтігінің тағы бір қызметі – шәуҺетті шығару және [[жыныстық қозу]] кезінде үрпінің алдыңғы бөлімінің бездерінен арнайы сөл бөлу. Дені сау адам тәулігіне 4 – 6 рет дәрет сындырады (шамамен 1,5 л-дей). Зәр шығару жүйесінің көп таралған аурулары: [[нефрит]], [[пиелонефрит]] (бүйректің қабынуы), [[цистит]] (қуықтың қабынуы), [[уретрит]] (несеп түтігінің қабынуы), т.б. Ер адамдарда, көбінесе, несеп түтігінің қабынуы, әйелдерде қуық пен бүйрек қабынуы жиі кездеседі.
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{wikify}}
{{Ағзалар жүйесі}}
{{stub}}▼
[[Санат:Анатомия]]
[[Санат:Зәр шығару жүйесі]]
▲{{stub}}
|