Ескендір (поэма): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
ш →Кіріспе бөлімін өңдеді: Өлеңдердің әр жолы жеке жолға ауыстырылды |
||
27-жол:
Жасы әрең жиырма бірге толды.<br>
Өз жұрты аз көрініп, көршілерге<br>
Көз алартып қарады оңды-солды.<br>
Сұмдықпен әскер жиып қаруланды,<br>
Жақын жерге жау болды, тұра аттанды.<br>
Көп елді күтінбеген қырды, жойды,<br>
Ханды өлтіріп, қаласын тартып алды.<br>
Жазасыз жақын жердің бәрін шапты,<br>
Дарияның суындай қандар ақты.<br>
Шапқан елдің бәрін де бодан қылып,<br>
Өкіметін қолына тартып апты.<br>
Ескендір елде алмаған хан қоймады,<br>
Алған сайын көңілі бір тоймады.<br>
Араны барған сайын қатты ашылып,<br>
Жердің жүзін алуға ой ойлады.<br>
Қан ішер қаһарлы хан ашуы көп,<br>
Атағынан қорқады жұрт қайғы жеп.<br>
Сол күнде қошеметші айтады екен,<br>
Ханның ханы, патшаның патшасы деп.<br>
Атағы талай жерге оның жетті,<br>
Жердің жүзін алуға талап етті.<br>
Есепсіз әскер ертіп, жарақтанып,<br>
Есіткен елдеріне жүріп кетті.<br>
Алдынан шыға алмады ешкім мұның,<br>
Бәрін де алды, қорқытты жолдағының.<br>
Жан шықпады алдынан, тоқтауы жоқ,<br>
Жер жүзін жеке билеп алмақшының.<br>
Жүре-жүре бір елсіз шөлге түсті,<br>
Алып жүрген суының бәрін ішті.<br>
Адам, хайуан бәрі де бірдей шөлдеп,<br>
Басына құдай салды қиын істі.<br>
Сандалды сар далада су таба алмай,<br>
Шөлдеген жұрт қайтеді бос қамалмай?<br>
Қызметкердің бәрін де өлтірмекші<br>
Болыпты, шөлдегенге шыдай алмай.<br>
Мысалы, астындыға ат о дағы ұшты,<br>
Ескендір де атының жалын құшты.<br>
Жалтырап сәуле берген бір нәрсеге<br>
Патшаның ат үстінде көзі түсті.<br>
Барса, бір сылдыр қаққан мөлдір бұлақ,<br>
Таспадай бейне арықтан шыққан құлап.<br>
Түсе сала Ескендір басты қойды,<br>
Ішсе, суы өзгеше, тәтті тым-ақ.<br>
Кепкен балық келтіртті сонда тұрып,<br>
Сол суға балықты алды бір жудырып.<br>
Исі, дәмі өзгеше болып кетті,<br>
Таң қалды мұның бәрін суға жорып.<br>
Ескендір қолына айтты: «Бұл неткен су?<br>
Бәрің де ішіп, бұл суға бетіңді жу!<br>
Бір бай елден осы су шыққан шығар,<br>
Өрлеп барып, үстіне тігелік ту.<br>
Бұл салқын, тәтті суға қаныңыздар,<br>
Шақ келер маған жан жоқ наныңыздар.<br>
Менен қалмай, бұл суды шапшаң өрлеп,<br>
Талқан қылып шаһарын алыңыздар!».<br>
Жарлық шашты, қол жүрді суды өрлей,<br>
Шаһарына жеткенше дамыл көрмей.<br>
Көкпеңбек темір киген өңкей батыр<br>
Тарттырып жөнеледі сырнай-керней.<br>
Сол әскер суды өрлеп талай жүрді,<br>
Судың басы бір құзар шатқа кірді.<br>
Шаттың аузын бекіткен алтын қорған,<br>
Қақпасы бекітулі, көзі көрді.<br>
Қақпаны ашайын деп хан ұмтылды,<br>
Тұтқасын олай-бұлай қатты жұлды.<br>
Аша алмады қақпаны, үміт үзді,<br>
Ақылдасып тәуір-ақ амал қылды.<br>
Ескендір тоқтау көрмей өскен жан ғой,<br>
Келмей ме тоқтаусыздың бәрі даңғой?<br>
Дел-сал болып бәрі де қайта шықты,<br>
Алысып әл келмесін байқаған ғой.<br>
Долдықпен хан Ескендір ашуланды,<br>
Ашуланып қақпаға жетіп барды.<br>
Қақпаны дүбірлетіп қағып-қағып:<br>
- Қақпаны аш! - деп барынша айғай салды.<br>
Қақпаның ар жағынан біреу келді,<br>
Күзетшісі сол екен, дыбыс берді.<br>
- Қақпаны саған ашар рұқсат жоқ,<br>
Бұл - құдайға бастайтын қақпа, - деді.<br>
- Білмесең, мен Ескендір патша деген,<br>
Жер жүзінің соғыста бәрін жеңген.<br>
Қақпаңды аш, хабарыңды айт, білдір маған,<br>
Қорлығым өзім тауып, көз көрмеген.<br>
- Мықтымын деп мақтанба, ақыл білсең,<br>
Мықты болсаң, өзіңнің нәпсіңді жең!<br>
Іші тар, көре алмастың біреуі - сен,<br>
Ондай кісі бұл жерге келмейді тең.<br>
- Талпынған талаппенен мен де бір ер,<br>
Көп жүрдім, кездей келді көрмеген жер.<br>
Ең болмаса, халқыма көрсетейін,<br>
Сый қылып, белгі болар бір нәрсе бер.<br>
Қақпадан лақтырды бір орамал,<br>
Сыйым - осы, падиша, мынаны ал!<br>
Ішінде бір нәрсе бар ақыл берер,<br>
Апар дағы ойланып, көзіңді сал!<br>
Орамалды қуанып қолына алды,<br>
Сый алдым деп халқына қайта салды.<br>
Қараса, ішінде бір қу сүйек,<br>
Бұл не еткен мазағы деп аң-таң қалды.<br>
Ашуланып, сыйына болды кекті,<br>
- Ең болмаса білмеді сый бермекті.<br>
- Осы менің теңім бе? - деп ақырып,<br>▼
Лақтырып жіберді сол сүйекті.<br>▼
▲- Осы менің теңім бе? - деп ақырып,
Жолдасы Аристотель ақылы мол,<br>▼
▲Лақтырып жіберді сол сүйекті.
Лақтырған сүйекті алады сол.<br>▼
▲Жолдасы Аристотель ақылы мол,
Ханға айтты: «Қасиет бар бұл сүйекте,<br>▼
▲Лақтырған сүйекті алады сол.
Көзіңе көрсетейін, хабардар бол».<br>▼
▲Ханға айтты: «Қасиет бар бұл сүйекте,
Сол күнде Аристотель жеке дара,<br>▼
▲Көзіңе көрсетейін, хабардар бол».
Ақыл сөзін тыңдамай бар ма шара:<br>▼
▲Сол күнде Аристотель жеке дара,
- Таразыны әпкел де, сүйекті сал,<br>▼
▲Ақыл сөзін тыңдамай бар ма шара:
Бір жағына алтын сап, өлшеп қара!<br>▼
▲- Таразыны әпкел де, сүйекті сал,
Бұл сөзге Ескендір де қарай қалды.<br>▼
▲Бір жағына алтын сап, өлшеп қара!
▲Бұл сөзге Ескендір де қарай қалды.
</blockquote>
| |||