Әнуар паша: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Алмания → Германия (2) using AWB |
|||
19-жол:
|laterwork=Төңкерісші
}}
'''Енвер Паша''' ([[22 қараша]] [[1881]], [[Ыстанбұл]] - [[4 тамыз]] [[1922]], [[Тәжікстан]]), [[Османлы империясы]]ның соңғы жылдарында түрік әскер және саясат адамы. [[Бірлік және азаттық]] қоғамының негізін қалаушысы және оның жетекшілерінің бірі, [[1913]] жылы [[Babıali Baskını]] деп аталған төңкеріс қоғамының билік басына келтірілді, [[1914]] жылы өз бастамасымен
Дүниежүзілік соғысының жеңіліспен аяқталуы себебінен [[1918]] жылы шетелге қашқаннан кейін, [[
1914 жылы падиша [[Ғабдүлмәжит]]тің немересі ([[шахзада Сүлейман]]ның қызы) [[Нажие Сұлтан]]ға үйленіп Османлы әулетіне күйеу болды. Бұл некеден Түркән Маятепек және Мапейкер Үргіп атты қыздары және Әли Енвер Ақоғлу (1921-1971) атты бір ұлы бар.
28-жол:
[[23 қаңтар]] 1913 жылы [[Бірлік және азаттық]] тарапынан ұйымдастырылған Babıali Baskını ұйымына қосылды. [[Садразам Камил паша]] қоғамының қорғаушыларымен бірге лауазымында тапаншамен қоқан-лоққы жасап отставкаға кетуге мәжбүр етті. Осылайша Бірлік және азаттық қоғамының қару күшімен билікті қолға алғанынан кейін, [[Едірне]]нің құтқарылуында маңызды роль атқарды. Бұл табысынан кейін полковник соңынан да [[бригада генералы]] болып көтерілген Енвер паша, Нажие Сұлтанға үйленген соң 1914 жылы 33 жасында [[Саит Һалим паша]] үкіметінде соғыс министрі болды. Әскерде кейбір өзгерістер жасаған Енвер паша, франсыз үлгісінің орнына алман үлгісін енгізді.
Османлының Бірінші Дүниежүзілік соғысында алмандардың жағында соғысуына ең белсенді роль ойнаған кісі еді. Едірненің кері алынбауын қамтамасыз ететін, күтпеген түрде ani және күтпеген шабуылға тәуелді әскери стратегия anlayışıdır. Ресейдің Кавказға шабуылы себебінен [[Сарыкамыш операция]]сын ұйымдастырды. Сарыкамыш майдан қолбасшысы [[Хасан Ізеттин паша]]ның қыс жағдайларында шабуылға шығу туралы бұйрығына қарсы шығуы себебінен Енвер паша, оның өзін қызметтен босатып орнына полковник [[Хафиз Исмаил Һакки]]ді тағайындады. Ауыр қыс жағдайларында басталған шабуыл, 60000 әскердің шығынымен аяқталды.
Соғыстың Османлы империясының жеңілісімен аяқталған соң Бірлік және азаттық партия мүшелері жолдастарымен бірге бір алман сүңгуір қайығымен шетелге қашты, алдымен [[Одесса]]ға, ол жерден де [[Берлин]]ге кетті; содан соң Ресейге өтті. Анадолыдағы ұлттық күрес қозғалысына қосылу тілегі де қабылданбады.<ref>http: www.aksam.com.tr/yazar.asp?a=106149,10,2</ref>
[[1920]] қыркүйегінде [[Баку]]де шығыс ұлттары жиналысына қатысты және [[Батуми]]де [[Түркия кеңестері партиясы]]н құрып Түркістанды азат ету қозғалысын бастады. Тұран қағандығын құру үшін ұлы күрестерден табылды. [[4 тамыз]] [[1922]] жылы Тәжікістанда, Белчиван маңында бір қақтығыста [[пулемет]] оғына ұшып қаза тапты және [[Чеген]] ауылында жерленді.
46-жол:
m= |
}}
<!-- interwiki -->▼
[[Санат:Османлы тарихы]]
Line 54 ⟶ 53:
[[Санат:Пантүркизм]]
[[Санат:Османлы империясы]]
▲<!-- interwiki -->
| |||