Мақат ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Жаңа бетте: Аудан 1924 жылы құрылды. Оның көлемі 4,9 мың ш.км. жерді қамтиды. 2009 жылғы 1 қазанға ауданда тұратын ха... |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Мақат ауданы''' — [[Атырау]] облысының [[орталық]] аумағындағы [[әкімшілік]] бөлік. 1938 жылы құрылған. Жер аумағы 4,9 мың км². Халқы 26,6 мың адам (2003). Құрамында 6 [[кент]] бар. Орталығы — [[Мақат]] кенті. Мақат ауданы [[Каспий маңы ойпаты|Каспий маңы ойпатының]] орталық бөлігінде орналасқан. Жер бедері жазық. Аумағында [[пермь-триас]], ортаңғы [[юра]] және [[бор]] дәуірлерінің жыныстарында түзілген тұзды күмбездерде шоғырланған ірі 23 [[мұнай]], [[газ]] кен орындары бар. Одан басқа [[калий]] тұзы және [[гипс]] кен орындары да кездеседі. Ірі мұнай кен орындарына [[Бекбике]], [[Қошқар]], [[Сағыз]], [[Мақат]], [[Доссор]], [[Таңатар], [[Байшонас]], [[Комсомол]], [[Ескене]], [[Қарсақ]], [[Ботақан]], т.б. жатады. Мақат ауданының [[климат|климаты]] тым континенттік және құрғақ; қысы біршама суық ([[қараша]] — [[наурыз]] айларында). Ауа райының орташа температурасы қаңтарда –10°С (кейде –35 — 40°С-қа дейін төмендейді), шілдеде 25°С (кейде 40°С-тан да жоғары). Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150 — 175 мм. Тымық күндер аз. Желдің жылдық орташа жылдамдығы 4,5 — 5 м/с, қатты желдер де (10 — 15 м/с-қа дейін) болып тұрады. Жер беті суларынан тек ауданның шығыс бөлігі бойымен ағып өтетін суы тұзды [[Сағыз өзені]] ғана бар. Тереңде жатқан жер асты суларының минералдығы жоғары. Егіншілікке жарамсыз [[сор]], сортаңды, бозғылт және сұр топырақ қабаттарында, көбінесе, [[боз жусан]], [[көкпек]] және [[бұйырғын]] өседі. Жануарлар дүниесін шөлге бейім [[кемірушілер]] мен [[бауырымен жорғалаушылар]] құрайды. Мақат ауданының халқы түгелімен дерлік қалалық жерде қоныстанған. Халықтың 1 км²-ге шаққандағы орташа тығыздығы 5,3 адам. Оның басым көпшілігі [[қазақтар]] (96,5%). Басқа ұлт өкілдерінен [[орыстар]], [[украиндар]], т.б. тұрады. Елді мекендері: [[Доссор]], [Мақат]], [[Байшонас]], [[Ескене]], [[Комсомол]], [[Қошқар]] кенттері.
Мақат ауданында, негізінен, мұнай мен газ өнеркәсібі дамыған. Мұнай өнеркәсібін мұнда алғаш рет 1911 жылы [[орыс-ағылшын кәсіпорны]] ұйымдастырды. 1917 жылға дейін оның құрамында тек қана Доссор (1911) мен Мақат (1915) мұнай кәсіпшіліктері жұмыс істеді. 1920 жылы олар “Ембімұнай” тресіне біріктірілді. Кейіннен оның құрамы жаңадан ұйымдасқан Байшонас, Сағыз, Комсомол, Қошқар, т.б. мұнай кәсіпшіліктерімен толықты. Мұнай тасымалын іске асыру мақсатында 1939 — 40 жылы Атырау — Ор темір жол мен [[мұнай құбыры]] және оны өзге кәсіпшіліктермен қосатын мұнай құбырының тарамдары салынды. Аудандағы ірі кәсіпорындар қатарына Мақат мұнай басқармасы, [[локомотив депосы]], Мақат [[темір жол]] желілік басқармасы, Мақат [[темір жол станциясы]], Доссор мұнай басқармасы, “[[Доссормұнаймаш]]” [[ЖШС]], т.б. жатады. Білім беру және денсаулық сақтау мекемелерінен жалпы білім беретін 12 [[мектеп]],[[мәдениет үйі]], 4 [[клуб]], [[аудандық аурухана]] мен [[емхана]], Доссор кенттік ауруханасы, 6 [[фельдшерлік-акушерлік пункт]], 2 отбасылық [[амбулатория]] бар. 1937 жылдан бастап “[[Мұнайшы]]” атты аудандық газет шығады. Аудан жері арқылы Мақат — Бейнеу — Қоңырат, Мақат — Индербор т. ж. және Атырау — Мақат — Қандыағаш — Ақтөбе, Доссор — Құлсары, Доссор — Байшонас, Мақат — Сағыз [[автомобиль]] жолдары өтеді.
<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]] 6 том</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Атырау облысы]] [[Санат:Қазақстан аудандары]]
Imanbayev Azamat [[Қатысушы:Itwnik|Itwnik]] 12:38, 2011 ж. маусымның 21 (ALMT)
| |||