Қарақорым: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Automated import of articles |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Қарақорым''' – Орталық Азиядағы тау жүйесі, Жер шарындағы аса биік тау жүйелерінің бірі. Ұзындығы 800 км, орташа биіктігі 5500 м-дей. Ең биік жері – [[Чогори шыңы]] (8611 м), ол биіктігі жағынан [[Джомолунгма]] шыңынан кейін екінші орында. Қарақорым тауында [[Қытай]] мен [[Үндістан]] шекаралары түйіскен. Солтүстігінде [[Памир]] және [[Куньлунь]], оңтүстігінде [[Гималай]] және [[Гандисышань]] тау жүйелерінің аралығында орналасқан.
Климаты тым континенттік. [[Инд]] өзенінің аңғарында 3500 м биіктікте орналасқан Лех елді мекеніндегі қаңтар айының жылдық орташа температурасы – 8°С, шілденің орташа жылдық температурасы 16 – 18°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері тау жүйесінің етегінде 100 мм-дей, 5000 м биіктікте 500 мм. Гималайға қарағанда құрғақтау болса да, мұзданудың аумағы (16,3 мың км<sup>2</sup>) үлкен. Ең ірі мұздығы – [[Сиачен]] (ұзындығы 75 км, ауданы 1180 км<sup>2</sup>). Одан басқа [[Хиспар]] (ұзындығы 62 км), [[Биафо]] (59 км), [[Акташ]] (56 км), [[Балторо]] (52 км, ауданы 1227 км<sup>2</sup>) мұздықтары бар. Еріген қар мен мұздың сулары Инд және [[Тарим]] өзендерінің алабын құрайды. Тауаралық қазаншұңқырларда тұйық көлдер мен сор жерлер кездеседі.
[[Раскемдария]] өзенінің жоғарғы бөлігінде бұта шоғырлары, [[терек]], [[жабайы алма]], [[алмұрт]], [[өрік]], т.б. ағаштар кездеседі. Оңтүстік беткейлерінің 2000 – 3500 м тауаралық аңғарларында қарағай, Гималай самырсыны, терек, қайың шоқтары өседі. 3000 – 4000 м биіктікте тау ешкілері (маркор), [[жабайы қой]], киіктер ([[оронго]] және [[ада]]), жабайы есек, 3800 м-ге дейін [[барыс]], 4000 м-ге дейін [[қылшықты қоян]] және [[аю]] мекендейді. 5000 м-ден жоғарыда [[тур]], [[сұңқар]] мен [[қаршыға]] тіршілік етеді. 6000 м биіктікте бүйі, көбелек, маса кездеседі. Тау алқаптарында [[ладакхтар]], [[балти]], [[хунза]], [[брокпа]], т.б. [[тибет]] халықтары тұрады. Олар жеміс-жидек жинаумен, тау аңғарларындағы жазық өңірлерде [[бидай]], [[бұршақ]] егумен шұғылданады. Жүзім, алма, өрік, қараөрік өсіреді. Өзен, көлдердің жағалауларында қой, ешкі, [[қодас]] және [[пони]] жайылады. Тау жүйесінің басым бөлігі әлі толық зерттелмеген. <ref name=”source1”> “Балалар Энциклопедиясы”, V-том </ref>
==Пайдаланылған әдебиет</span>==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[санат:география]]
| |||