Шардара ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Аудан 1964 ж. қазан айында Қызылқұм ауданының негізінде құрылды. Аумағындағы 2725 елді мекен 1 қалалық және 10 ауылдық округке біріктірілген. Аудан жері негізінен [[Сырдария]] өзеннің сол жағалауын, [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]] құмының оңтүстік-шығысын ала, аллювийлік жазықта (Шардара даласы) орналасқан. Қызылқұм өңіріндегі мыңдаған гектар шөлейт алқаптарды игеріп, суландыру арқылы ел қоныстандыру үшін 1958 ж. «Шардара құрылыс» басқармасы құрылды. Кеңестер Одағының әр түкпірінен келген мыңдаған комсомол жастар, жоғары білімді мамандар, осы өлкенің жас кадр мамандары бірлесіп жұмыс істеді. 1967 ж. 15 қазанда Мемлекеттік комиссия сыйымдылығы 5 млрд. 700 млн. м³ [[Шардара бөгені]] мен [[Шардара су электр станциясы|су электр стансасының]] құрылысының аяқталғаны жөнінде актіге қол қойды. Сол жылы Сырдария өзенін бойлай ұзын 130 км Қызылқұм магистральды каналы іске қосылды. Климаты айқын континенттік. Қысы біршама жұмсақ, қаңтардың жылдық орташа температурасы –4 – 6°С. Жаз айлары ыстық, аңызақты, шілденің ортасы температурасы 28 – 29°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150 – 200 мм. Аудан аумағында құрылыс материалдары барланған. Жерінің басым бөлігі құмды (Қызылқұм), сұр, сортаң топырақты, өзен аңғарлары шалғынды-сазды топырақты. Мұнда жусан, селеу, сексеуіл, жантақ, жыңғыл, баялыш, [[Сырдария]] бойында қамыс, құрақ, тал, жиде өседі. Жануарлардан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[ақбөкен]], [[қарақұйрық]], бауырымен жорғалаушылар, өзен бойында [[қаз]], [[үйрек]], [[қырғауыл]] мекендейді. Шардара ауданының тұрғындарының негізгі бөлігі [[қазақ]]тар – 96,4%-ын, орыстар 2,1%-ын құрайды, қалғаны [[өзбек]], [[Әзірбайжан]], [[украин]], т.б. ұлт өкілдері. Тұрғындарының 60,7% ауылдық елді мекендерде тұрады. Орналасу тығыздығы 1 км² ге 5,4 адамнан келеді. Аудандағы ірі елді мекендер: Шардара қаласы (25,5 мың адам), Көксу (6,1), Шардара (4,8), Қоссейіт (4,5), Ұзыната (4,3), Қазақстан (4,3), Целинное (3,5) ауылдары. Ауылдарда негізінен күріш, қаракөл қойы, оған қосымша мақта, сүтті, етті мал, жылқы, түйе, көкөніс, бақша өсіруге маманданған 14 кеңшар, 1 күріш өсіру тәжірибелік шаруашылығы болған (1988 ж. «Қазақстан», «Целинный» біріктіріліп, «Жиделі», «Аққала», «Байырқұм» кеңшарлары Арыс ауданына берілді). Олардың негізінде ауданда ӨК, ЖШС, 4186 шаруа қожалықтары құрылған. Елді мекендер [[Қызылқұм суару жүйесі|Қызылқұм]] каналы мен [[Сырдария]] өзенінің бойын жағалай орналасқан. Шардара ауданы. бойынша ауыл шаруашылықғының жалпы өнім көлемінің 67,7% мақта шаруашылығына тиесілі. Аудандағы егістік жерлердің 58,8% немесе 30,2 мың гектары мақта егістігі, қой басының 23,9%-ын қаракөл қойы құрайды. Аудан шаруашылығының негізін «Талапты» ӨК, «Қызылқұмда ауылым» ӨК, «НИМЕКС» корпорациясының з-ты, «Мырзакент», «Достық» мақта пункттері, «Мырзакент» АҚ, «Игілік» ЖШС т.б. құрайды. Денсаулық сақтау саласында 43 мекеме жұмыс істейді. Олар ауданы аурухана, 3 ауылдық аурухана, 9 ауылдық дәрігерлік амбулатория, 9 фельдш.-акушерлік пункт, ауданы туберкулезге қарсы диспансер, сан-эпидемиологиялық стансасы, стоматологияық емхана қызмет көрсетеді. Білім беру, мәдениет салаларында 30 жалпы білім беретін мектеп, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 35 кітапхана, 10 мәдениет үйі, клубтар, халық театры, 1 кинотеатр, «ШардараАқ толқындарыәжелер» ансамблі жұмыс істейді. 1969 жылдан ауданы «Өскен өңір» газеті шығады. Аудандағы Ұзыната аулынан 8 км жерде бүтіндей сақталып қалған орта ғасыр ескерткіштерінің бірі – Ұзыната кесенесі орналасқан.<ref>"Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы"</ref>

Шежірелі Шардарада бүгіндей сақталып қалған орта ғасырлық сирек ескерткіштердің бірі- Ұзын-ата кесенесі бүгінгі көнге алыстан мұнартады. Ол қазіргі Ұзын-ата ауылдың округі орталығынан сегіз шақырым қашықтықта орналасқан, XIV-шы ғасырдың соңы мен XV-ші ғасырдың басында дүниеге келген тарихи жәдігер. Ескі деректерге сүйене болсақ Ақсақ Темір әмірімен салынған бұл кесенеде Орта Азияға Ислам дінін таратумен айналысқан, шын есімі Асан-ата аталған әулие кісі жерленген. Асан-Атаның Ақсақ Темірдің жақын кеңесшілерінің бірі болып, сол заманда өмір сүргенін дәлелдейтін деректер академик [[В.В.Бартольд]] еңбектерінде де ұшырасады. Ауданның өркениеті дәуіріндегі мағыналы өмірбаяны ресми түрде 19691964 жылдан басталады. Ал Қызылқұм өмірін суландыру жолындағы ұлы жорық 1958 жылы тамыз айынан басталады.

Ауданның тұңғыш басшысы болып, аудандық партия комитеті I-ші хатшылығына Қауысбек Тұрысбеков, ал атқару комитетінің төрағалығына Әштар Жолдасов тағайындалды. 1980 жылдан бастап ауданның өнеркәсіп кешенінде тағы бір жетекші сала –мақта өндірісі жедел дами бастады.Қазіргі уақытта Шардара ауданы ауыл шаруашылығы мен өндірісі қатар дамыған нарықтық экономикаға толық бейімделіп меңгерген аймақ.Ауданның жер көлемі 13 мың шаршы километр. Сонымен қатар, бұл өңірде 23 ұлттың өкілдері мекен етеді. Әкімшілік орталығы Шардара қаласында Әкімшілік орталығы Шардара қаласында 3090028984 халық, ал аудан құрамындағы 10 ауыл округтерінде 4480049637 адам тұрады.Жалпы Шардара ауданында тұрғындар саны 7570078621-ді құрайды.<ref>http://magistr.kz/referat/show/4661/81/3 Шардара реферат</ref>

==Шардара қаласындағыауданындағы ауылдардың тізімі==

# [[Алатау батыр ауылдық округі]]

# Қоссейіт ауылдық округі<ref> http://ontustik-shardara.gov.kz</ref>