Космология: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Rasul kz91 (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
Rasul kz91 (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:WMAP 2003.png|thumb|200px| alt=A.| ''НАСАның жасаған суреті''.]]'''Космология''', ''ғарыш ілімі'' – Ғаламның біртұтастығы және оның астрономиялық бақылаулар арқылы танылған бөлігі жайлы ілім; астрономияның бір бөлімі. Космологияның тұжырымдары (Ғаламның модельдері) [[физиканың заңдары]] мен [[астрономия]]лық бақылаулардың деректеріне, сондай-ақ адамзат қоғамының әр түрлі дәуірлеріндегі [[философия]] принциптерге сүйенеді.
==Алғашқы космологиялық түсініктер==
7-жол:
[[Сурет:Bundesarchiv Bild 102-10447, Albert Einstein.jpg|thumb|200px| alt=A.| ''[[Альберт Эйнштейн]]''.]]Қазіргі космология тартылыстың релятивистік теориясы (А.[[Эйнштейн]], 1916) мен галактикадан тыс астрономияның (20 ғ-дың 20-жылдары) пайда болуына байланысты дамыды. Релятивистік Космологияның алғашқы даму кезеңінде Ғалам геометриясына (төрт өлшемді кеңістік пен уақыттың қисықтығы және Ғаламның не кеңістіктің мүмкін болатын тұйықтығы) ерекше назар аударылды. Ал релятивистік Космологияның ''екінші кезеңі'' орыс ғалымы А.А.[[Фридман]]ның еңбектерімен (1922–24) байланыстырылады. Ол өзара тартылыста болатын заттармен толған Ғалам (қисайған кеңістікте) тұрғылықты күйде бола алмайды, яғни ''Ғалам не ұлғаяды не сығылады'' деп тұжырымдады. Бұл принциптік жаңа тұжырым америкалық астроном Э.[[Хаббл]]дың [[қызыл ығысу заңы]] (''галактикалардың бір-бірінен қашықтауы'') ашылғаннан кейін (1929) ғана дәлелденді. Енді Ғалам механикасы мен оның «жасы» (Ғалам кеңеюінің ұзақтығы) туралы мәселелер алға қойылды. Релятивистік Космология дамуының үшінші кезеңі «ыстық» Ғалам моделін жасаудан басталады. Бұл модельді америкалық физик Г.(Дж.)Гамов 20 ғ-дың 40-жылдарының 2-жартысында құрастырды. [[Гамов]] моделінде негізгі назар Ғалам физикасына, яғни Ғаламның ұлғаюының әр түрлі сатысындағы заттардың күйлері мен Ғаламдағы өтетін физикалық процестерге аударылды.
Космологияда [[тартылыс заңы]]мен қатар [[термодинамика заңдары]], [[ядролық физика]] және [[элементар бөлшектер физикасы]] да ерекше рөл атқарады.
#Жалпы салыстырмалық теориясындағы Эйнштейн теңдеуі (бұдан кеңістік пен уақыттың қисықтығы және қисықтықтың массамен не энергиямен байланысы шығады);
# Ғаламда ерекше бөлектенген нүкте (біртектілік), ерекше бөлектенген бағыт (изотроптылық) болмайды, яғни Ғаламда барлық нүктенің, барлық бағыттың мәні бірдей болып есептеледі.
| |||