Украин төңкерісі (2014): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш «2014 жыл» деген санатты аластады; «Еуромайдан» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен) |
ш қате |
||
28-жол:
== Алғышарттары. Еуромайдан==
[[Еуромайдан]] 2013 жылдың 21 қарашасында, украин билігінің Украина мен [[Еуропа одағы]]ның арасындағы ассоциация ''(одақтастық)'' туралы келісімге қол қоюға дайындықты тоқтатуына жауап ретінде басталды<ref name="azattyq1">{{Cite web |title=Өзгеріс: Украинадағы "Еуромайдан" толқуы |url=https://www.azattyq.org/a/ukraine-politics-euromaidan-protests/29611269.html |publisher=Азаттық Радиосы|date=2018-11-21|accessdate=
29—30 қараша күндері шатырлы қалашыққа жайғасқан билік қарсыластары қуылғаннан кейін президент пен үкіметке қарсылық күшейе түсті<ref name="azattyq1" />. Ауқымды наразылық шараларының себебі ретінде елдегі [[әлеуметтік теңсіздік]]тің үлкен деңгейін, бай азаматтар мен кедейлердің арасындағы тұрмыс деңгейі мен табыстарының алшақтығы, атқарушы билік, сот жүйесі мен құқық қорғау органдарында жемқорлықтың кең таралуын атайды.
Билікке наразы адамдар мен милиция арасындағы қақтығыстар 2013 жылдың 1 желтоқсанында орын алды, ол күні биліктің радикалды қарсыластары әкімшілік ғимараттарды басып алып, президент администрациясын басып алуға әрекеттенді. Қақтығыстар 11 желтоқсан күні билік Тәуелсіздік алаңын ({{lang-uk|Майдан Незалежності}}) күшпен тазартуға тырысқан кезде жалғасын тапты<ref name="azattyq2">{{Cite web |title=Киевте милиция "Еуромайдан" акциясын тарата бастады|url=https://www.azattyq.org/a/25196540.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2013-12-11|accessdate=
2014 жылдың 16 қаңтарында [[Жоғарғы рада]]ның (''рада'' — «кеңес») жаппай тәртіпсіздікке қатысқандарға жазаны қатаңдату туралы және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық құқықтар мен бостандықтарды]] шектеу туралы заңдарды қабылдауы<ref name="azattyq3">{{Cite web |title=Киевте наразылар жаңа заңға қарсы шеруге шықты|url=https://www.azattyq.org/a/25234699.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-01-19|accessdate=
Парламенттегі билік қарсыластары Украина билігі елде [[диктатура]] орнатуға ниетті екенін айтып, өзін әшкерелеген Жоғарғы раданың орнына Халық радасын жинауға, президент [[Виктор Янукович]]тің қызметін доғаруға және мерзімінен бұрын президент сайлауын өткізуге шақырды. Осыдан кейінгі күндері елдің кейбір аймақтарындағы шеруге шыққан адамдар облыстық әкімшілік ғимараттарын басып алуға көшті. Бұл әрекеттер негізінен Украинаның батыс өңірлерінде жетістікке жетті<ref name="azattyq4">{{Cite web |title=Украин оппозициясы 10 облысты бақылауға алды|url=https://www.azattyq.org/a/25243654.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-01-27|accessdate=
Киев орталығындағы қақтығыстар мен ел астанасы мен облыс орталықтарындағы билік органдарын басып алу әрекеттері орын алып, ресми билікпен қатар әрекет ететін билік органдары мен ресми емес күштік құрылымдар пайда бола бастағаннан кейін Украина төтенше жағдайды енгізуге таяп қалды.
Президент Виктор Янукович пен паламенттік оппозиция арасындағы бірнеше күнге созылған келіссөздерден кейін билік кері шегінді: Жоғарғы раданың кезектен тыс отырысы шақырылып, 16 қаңтар күні қабылданған бірқатар заңдардың күші жойылды, 2013 жылдың қарашасынан бастап 2014 жылдың қаңтары аралығындағы оқиғаларға қатысқандарға амнистия жарияланды. 28 қаңтар күні премьер-министр [[Николай Азаров]] пен министрлер кабинетінің қызметі доғарылды<ref name="azattyq5">{{Cite web |title=Украина премьер-министрі отставкаға кетті|url=https://www.azattyq.org/a/ukraine_pm_azarov_resigns/25245011.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-01-28|accessdate=
== 2014 жылдың ақпан айындағы оқиғалар ==
12 ақпан күні Янукович коалициялық үкіметті құруға келісіп, осыған дейін қамауға алынған шаруге қатысушылар бостандыққа шығарылды. 15—16 ақпан күндері билікке наразы адамдар облыстық әкімшіліктерді бұғаттауды доғарып, Кивете көшеге жиналған адамдар Грушевский көшесінің бір бөлігі мен қалалық әкімшілікті босатты<ref name="azattyq6">{{Cite web |title=«Еуромайдан» белсенділері мэрияны босатты|url=https://www.azattyq.org/a/25265395.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-02-16|accessdate=
18 ақпан күні жағдай күрт шиеленісіп, жаппай қантөгіске алып келді<ref name="azattyq7">{{Cite web |title=Киевте жараланған журналист қаза болды|url=https://www.azattyq.org/a/25268944.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-02-19|accessdate=
21 ақпан күні Батыс елдерінің қысымымен президент Янукович кері шегініп, оппозициямен дағдарысты реттеу туралы келісімге қол қойды<ref name="azattyq8">{{Cite web |title=Киевте "алдын-ала келісім" жасалғаны хабарланды|url=https://www.azattyq.org/a/25271985.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-02-21|accessdate=
Келесі күні, 22 ақпанда Януковичтің өз қызметін доғармайтыны туралы және ол заңға қайшы деп санайтын Жоғарғы раданың шешімдеріне қол қоймайтыны туралы айтқан бейнежазбасы телеарналардың эфиріне шықты. Елдегі жағдайды ол «[[вандализм]], бандитизм және мемлекеттік төңкеріс» деп атады<ref name="azattyq10">{{Cite web |title=Биліктен қуылған Януковичтің қайда екені белгісіз|url=https://www.azattyq.org/a/euromaidan_kiev_ukraine_/25274438.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-02-23|accessdate=
24 ақпан күні ішкі істер министрі [[Арсен Аваков]] бейбіт азаматтардың жаппай өлтірілуі туралы қылмыстық істің қозғалғаны және осыған байланысты Янукович пен бірқатар лауазымды тұлғаларға іздеу салынатыны туралы ақпарат жариялады<ref name="azattyq12">{{Cite web |title=Виктор Януковичке іздеу жарияланды|url=https://www.azattyq.org/a/25274999.html|publisher=Азаттық Радиосы|date=2014-02-24|accessdate=
== Революциядан кейінгі Украина ==
|