Кебек хан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Кебек Хан''' (туған жылы белгісіз – [[1326]]) – [[Шағатай]] мемлекетінің билеушісі [[(1318 – 1326)]]. [[Дува хан|Дува ханның]] баласы. Кебек хан [[Шағатай]] мемлекетін бір орталыққа бағындыруға және оның [[саяси-шаруашылық]] жағдайын нығайтуға ұмтылды. [[Шағатай]] мемлекетін құрайтын аймақтардың (‘’батысында – [[Мауераннахр]], шығысында – [[Жетісу]] және [[Шығыс Түркістан|Шығыс Түркістанның]] бір бөлігі) бір тұтас экон. және этн. бірлігінің болмауы, сондай-ақ, өзара қырқысушылық салдарынан туған шаруашылық дағдарысы [[Шағатай]] мемлекетінің әлсіреп, ыдырауына әкеп соқтырды. Кебек хан мемлекетті нығайту жөнінде бірқатар шараларды жүзеге асырды. Ол, негізінен, өз мемлекетінің батыс бөлігінде қала өмірін жандандырып, егін [[шаруа|шаруашылығын]] өркендетуге шұғыл бетбұрыс жасады, қираған қалаларды қалпына келтіріп, жаңа қалаларды салуға көңіл бөлді. Кебек хан мемлекеттің саяси-әкімшілігі орталығын шығыс аймақтан (''Алмалықтың жанынан'') [[Мауераннахр|Мауераннахрға]] ''(Қарши)'' ауыстырды. [[Экономика|Экономиканы]] жандандыру мақсатымен Кебек хан [[1321]] жылы ақша реформасын жүргізді: Хулагу әулеті билеген [[Иран]] мен [[Алтын Орда|Алтын Орданың]] теңге жүйесі тектес бірегей теңге жүйесі енгізілді. [[Кебек|Кебектер]] деп аталған үлкен [[күміс]] динарлар мен ұсақ [[дирхем|дирхемдер]] (1 дирхем – 1/6 динар) жалпы мемлекет теңгелерге айналды. [[Шағатай]] мемлекетінде теңге жүйесін қалыпқа салу жөнінде Кебек ханнан бұрын да қаракет жасалған болатын. [[Мыс]], [[Масудбек]] [[1271]] жылы бүкіл мемлекетке бірдей [[күміс]] теңгелер соқтырған. Бұған дейін 13 ғ-дың орта шенінде көптеген қалалардың теңге сарайларында, солардың ішінде [[Отырар]], [[Тараз]] т. б. қалаларда тек жақын аймақтарда қолданылған жергілікті теңгелер соғу қалпына келтірілді. Мемлекеттің шығыс бөлігінде, [[Алмалық (көне қала)|Алмалық]] қаласынндақаласында соғылған алтын [[динар|динарлар]] мен [[күміс]] дирхемдер айналымда болды. Алайда, ішкі [[саяси]] әлсіздік, өзара қырқыс-тартыс, экономика бірліктің болмауы, т.б. кедергілердің салдарынан [[1321]] жылғы [[реформа|реформаларды]] жүзеге асыру қиынға түсті. 5 жыл өткен соң Кебек хан мемлекетте [[теңге]] жүйесін бір қалыпқа келтіруге мәжбүр болды және [[ақша]] реформасы арқылы сауданы жандандыруды, [[шаруа|шаруашылық]] жағдайын жақсартуды, алым-салық жинаушылардың, саудагерлердің қылмысының алдын алып, мемлекеттің қаржы жағдайын нығайтуды көздеді. Кебек хан жүргізген ақша реформасының [[Орта Азия]] мен [[Оңтүстік Қазақстан|Оңтүстік Қазақстанда]] қалаларды өсіріп, шаруашылықты өркендету үшін зор маңызы болды. Сонымен қатар, бұл реформа [[Мауераннахр|Мауераннахрдың]] көрші аймақтармен, соның ішінде [[Дешті Қыпшақ|Дешті Қыпшақпен]] [[сауда]] байланысын ұлғайтуға мүмкіндік берді.