Струна теориясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш «Кванттық өріс теориясы» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен) |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
8-жол:
Желі теориясы - фундаменталды физиканың бірқатар шүңет сұрақтарын шешуге қауқарлы. Желі теориясы Қара құрдым физикасы, алғашқы ғаламшар космологиясы, [[ядролық физика]] және конденсацияланған заттар физикасы саласындағы көптеген мәселелерге қатысты болды және таза математикадағы бірқатар негіздік дамуларды қоздатады. Желі теориясы гравитация мен бөлшектер физикасының біртұтас сипаттамасын ұсынуы мүмкін болғандықтан, ол барлық нәрсе теориясына және материяның фундаменталды күштері мен формаларын сипаттайтын өзіндік математикалық модельге үміткер болады. Осы проблемалар бойынша қаншама жұмыстар жүргізілсе де, желі теориясы нақты әлемді қаншалықты сипаттайтыны, және оның жай-жапсарын таңдауда қаншалық еркіндік беретіні әлі де белгісіз қалып отыр.
Желі теориясы алғаш рет 60-шы жылдардың соңында қуатты ядролық күштер теориясы ретінде зерттеліп, ол кейін квантты хромодинамикаға орын берді. Кейін, желі теориясын ядролық физика теориясы ретінде зерттеу үйлесімсіз екені анықталды, сосын бұл теория кванттық гравитация теориясының үміткері болды. Желі теориясының ең алғашқы нұсқасы болған бозондық желі теориясы тек бозондар деп аталатын бөлшектерді қамтыды. Кейін ол [[супержелі теориясы]]на айналды, бұл бозсон мен фермион деп аталатын бөлшектер класы арасындағы суперсимметрия деп аталады. 90-шы жылдардың ортасына дейін супержелі теориясының бес дәйекті нұсқасы жасалды, олардың барлығы [[M-теориясы]]ның 11 өлшемі деп аталатын жеке теорияның әртүрлі шектеулі жағдайлары еді. 1997 жылдың соңында, теоретиктер AdS/CFT корреспонденциясы деп аталатын маңызды байланысты ашты, ол желі теориясын
Желі теориясының қиындықтарының бірі - оның толық теориясының барлық жағдайда қанағаттанарлық анықтамасының болмауы. Тағы бір мәселе, теорияда мүмкін болатын жаһанның кең ландшафтын суреттеу ойластырылған, бұл желі теориясына негізделген бөлшектер физикасы теориясын тіпті де күрделілендіріп жібереді. Бұл мәселелер бойынша кейбіреулер физикалық әдістерді сынға алып, желі теориясын біріздендіру бойынша жүргізілген зерттеулердің құндылығына күмән туғызуда.
| |||