Уикипедия

Ферменттер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: тесттік өңдеме
1-жол:
[[Сурет:GLO1 Homo sapiens small fast.gif|thumb|300px|right|Адамның [[Глиоксалаза I|I глиоксалазасы]]. Ферметтің катализіне қажетті екі [[мырыш]] ионы күлгін түспен көрсетілген, ал ''S''-hexuable [[фермент ингибиторы]] [[кеңістіктік моделі]]мен бейнеленген.]]
[[Сурет:Purine Nucleoside Phosphorylase.jpg|thumb|300px|right|Пурин-нуклеозидфосфорилаза моделі]]
'''Ферменттер''' —({{lang-la|[[wikt:fermentum|fermentum]]}} - «ашу») немесе '''энзимдер''' ({{lang-el|[[wikt:ζύμη|ζύμη]]}} - «ішінде», {{lang-el2|ἔνζυμον}} «[[ашытқы]]») —— барлық тірі организмдер құрамына кіретін арнайы [[ақуыз]]дар. Химиялық реакцияларды жеделдетеді. Реакция түрлеріне сай ферменттер 6 топқа бөлінеді:<ref>Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X</ref>
 
Ферменттер жасушаларда синтезделіп, биохимиялық реакцияларға қа­тысатынқатысатын ақуыздық табиғаттағы биокатализатор болып табылады. Фермент немесе энзим (лат.19 fermentum – ашу; грекғ. en[[Жан –Баптист ішінде, zim – ашытқы; 19 ғ.ван Гельмонт|Ван Гельмонт]] ұсынған) алғашқыда ашыту үдерістерін­деүдерістерінде анықталған зат. Энзимология, ферментология – ферменттерді зерттейтін ғылым саласы. Ол басқа ғылымдармен: биология, генетика, фармакология, химиямен тығыз байланысты. Ферменттердің қызметі туралы алғашқы ғылыми еңбекті [[Константин Сигизмундович Кирхгоф|Кирхгофф]] (1814) жариялады. Кейін ашу үдерісі ашытқы жасушаларында ғана өтеді деген ұйғарым жасаған [[Луи Пастер|Л. Пастерге]] (1871), [[Юстус фон Либих|Либих]] фермент­терферменттер жасушалардың өмір сүруіндегі пайда болған өнім, ол жасушада да, олардан бөлек те қызмет атқарады деген қарсы пікір білдірді. Либихтің ғылыми көзқарасы [[Мария Михайловна Манасеина|М. МанассейнаМанассеина]] (1871), [[Эдуард Бухнер|Бухнер]] (1897) зерттеулерінде эксперимент жүзінде дәлелденді. Жасушаларда синтезделген ферменттер өзіне тән арнайы қызметтер­ін организмнің барлық мүшелерінде атқарады. Ферменттік қасиет, негізінен глобулалық құрылымдағы ақуыздарға тән екені белгілі. Бірақ, қазіргі кезде кей­бір фибриллалық ақуыздар да (актин, миозин) катализдік белсенділік көрсететіні анықталды.
 
== Ферменттердің қасиеттері ==
42-жол:
 
Лигаза – Екі молекуланың бірігіуін катализдейтін фермент .Екі молекуланы қосып алады, нәтижесінде жаңа байланыс пайда болады .Мысалы : фосфатаза.
 
== Ферменттер катализдейтін химиялық реакциялар ==
Ферменттер катализдейтін химиялық реакциялар түріне қарай 6 классқа бөлінеді:
# Нөмірленген тізім элементі
# Оксидоредуктазалар – тотығу-тотықсыздандыру реакцияларын катализдеді.
# Трансферазалар - реакцияларда [[атом]]дар мен атомдар топтарын тасымалдайды.
# Гидролазалар - судың қосылуымен химиялық байланыстарды үзеді
# Лиазалар - субстратты [[гидролиз]]дік емес жолмен ыдыратып, қос байланыс түзу және керісінше [[реакция]]ларды катализдейді. # Изомеразалар – бір [[изомер]]дің екінші изомерге ауысуын тездетеді.
# Лигазазалар - [[АФТ]] [[энергия]]сы арқылы екі әр түрлі қосылыстың конденсиациясын катализдеп, С−С, С−О, С− N , С−S байланысын құрады
 
Фермент [[молекула]]сының ферменттік қасиетін анықтайтын бөлігін ферменттің активті орталығы деп атайды. Ферменттің активті орталығы субстратпен байланысуға және ыдыратып өзгертуге міндетті. Активті орталық бүйір радикалында функционалды тобы р [[амин қышқылдары]]ның қалдықтарынан түзіледі. Күрделі ферменттерде активті орталыққа амин қышқылдарынан басқа [[металл]] [[ион]]дары мен [[кофермент]]тер кіреді. Олар [[катализ]] процесінде маңызды қызмет атқарады.
 
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Ферменттер» бетінен алынған