Уикипедия

Зеренді ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Әкімшілік бірлік-Қазақстан ауданы
|Атауы ауданның атауы = Зеренді ауданы
|Елтаңба елтаңба =
|Ту ту =
|елтаңба сипаттамасы =
|Елтаңбаның ені =
|Тудың ені ту сипаттамасы =
|lat_dir = N |lat_deg = 52 |lat_min = 46 |lat_sec =
|Елтаңбаның аты =
|lon_dir = E |lon_deg = 69 |lon_min = 19 |lon_sec =
|Тудың аты =
|облысы = Ақмола облысы
|lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
|аудан орталығы = [[Зеренді]]
|lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
|ауылдық округтер саны =21
|CoordScale =
|кенттік әкімдіктер саны = 1
|Статусы = Аудан
|қалалық әкімдіктер саны =
|Кіреді = [[Ақмола облысы]]
|ауылдар саны =79
|Енеді = 24 ауылдық округ
|қалалар саны =
|Орталығы = [[Зеренді]]
|Ірі қаласыәкімі =
|әкімдіктің мекенжайы =
|Ірі қалалары =
|құрылған уақыты = 1935
|Құрылды = [[1936 жыл]]
|жер аумағы = 7,8 мың
|Әкімі = Ербол Болатұлы Сағдиев
|жер аумағы бойынша орны =
|ЖІӨ =
|тұрғыны = 38682<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Ақмола облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref>
|ЖІӨ жылы =
|ЖІӨхалық саны бойынша орны = =
|санақ жылы = 2019
|Жан басына шаққанда ЖІӨ орны =
|тығыздығы = 5,5
|Тұрғыны = 41&nbsp;312<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Департамент статистики Акмолинской области. 01.07.2010]</ref>
|тығыздығы бойынша орны =
|Санақ жылы = 2010
|ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (67,05%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (23,71%)}}, {{nobr|[[немістер]] (2,75%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (2,34%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,17%)}}, {{nobr|басқалары (2,97%)}}<ref name="Stat2019">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2010 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref>
|Пайызы =
|Халықтелефон саны бойынша орныкоды =
|пошта индексі = 021200-021231<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/13.html Қазақстан почталық индекстері]</ref>
|Тығыздығы =
|Тығыздығысайты бойынша орны =
|карта =
|Ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (61,14%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (25,97%)}}, {{nobr|[[немістер]] (4,30%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (3,36%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,31%)}}, {{nobr|[[белорустар]] (1,24%)}}, {{nobr|басқалары (2,68%)}}<ref name="Stat2010">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2010 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref>
|әкімшілік бірліктің картасы = Zerendi District Kazakhstan.png
|Конфессионалдық құрамы =
|ортаққордағы санаты =
|Жер аумағы = 7&nbsp;800
|Жер аумағының пайызы =
|Жер аумағы бойынша орны =
|Максималды биіктігі =
|Орташа биіктігі =
|Минималды биіктігі =
|Карта = Zerendi District Kazakhstan.png
|Карта ені =
|Әкімшілік бірліктің картасы = Akmola Province Zerendi.png
|Әкімшілік бірлік картасының ені =
|Аббревиатура =
|Телефон коды =
|Пошта индекстері = 021200-021231<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/13.html Қазақстан почталық индекстері]</ref>
|Интернет-үйшігі =
|Автомобиль коды = 03, C
|Сайты =
|Commons санаты =
}}
'''Зеренді ауданы''' – [[Ақмола облысы]]ның солтүстігіндегі әкімшілік бөлініс. [[1935 жыл|1935]] жылы құрылған. [[1997 жыл|1997]] жылы Көкшетау ауданымен біріктірілді. Жер аумағы 7,8 мың км². Тұрғыны 42,3 мың [[адам]], орташа тығыздығы 1 км²-ге 5,5 адамнан келеді (2008). Аудан орталығы – [[Зеренді]] аулы.
'''Зеренді ауданы''' – [[Ақмола облысы]]ның солтүстігіндегі әкімшілік бөлініс. 1935 жылы құрылған. 1997 жылы [[Көкшетау ауданы]]мен біріктірілді. Жер аумағы 8 мың км². Тұрғыны 42,3 мың [[адам]], орташа тығыздығы 1 км²-ге 5,5 адамнан келеді (2008). Аудандағы 81 елді мекен 24 ауылдық әкімшілік округке біріктірілген. Аудан орталығы – [[Зеренді]] аулы. Зеренді ауданы [[Көкшетау қыраты]]ның солтүстігін алып жатыр. Жер бедері аласа таулы, ұсақ шоқылы, ойлы-белесті жазық. Ірі таулары: Зеренді (587 м), [[Жыланды]] (609 м), [[Қараүңгір]], [[Қаратау]], [[Қошқарбай]], Шымылдықты, Байөтер (551 м), [[Елікті (тау)|Елікті]] (502 м), Нарөлген] (489 м), т.б. Кен байлықтарынан [[алтын]], қызғылт гранит, [[доломит]], құрылысқа жарамды тас, [[құм]], [[каолин]], емдік саз, т.б. кездеседі. [[Климат]]ы тым континенттік: қысы ұзақ (қар 140 – 160 күн жатады) суық, қары аз (20 см), жазы жылы әрі құрғақ. Ауаның орташа темпепатурасы қаңтарда –18°С, шілдеде 19°С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 350 – 400 мм. Ауданның оңтүстікнен солтүстігіне қарай Шағалалы өзен мен оның оң саласы Қылшықты өзен ағып өтеді. Оңтүстігінен [[Есіл]]дің оң салалары – [[Жабай]], [[Аршалы]], [[Қошқарбай]] бастау алады. Аудан аумағында [[көл]] көп. Ірілері: Зеренді, [[Қарағайлыкөл]], [[Айдабол]], Бірқыз, Шымылдықты, [[Құмдыкөл (көл, Зеренді ауданы)|Құмдыкөл]] (тұщы), Қараңғыүңгір, [[Жамантұз (Ақмола облысы)|Жамантұз]], [[Жолдыбай (көл)]], [[Ахметжансор]]. Аудан жерінде шіріндісі мол қара және күңгірт қоңыр [[топырақ]] кең тараған, сортаңдар да кездеседі. Тың игеру жылдары ауданның көп жері жыртылған. Ауданның солтүстік бөлігін [[қайың]], [[терек]] шоқтары өскен [[орман]]дар алып жатыр. Қыраттың биік жерлері мен шоқыларда [[қарағай]], Зеренді өңірінде қылқан жапырақты орман, [[Кіші Түкті]] өңірінде қайыңды, теректі ормандар өседі. Орманда [[қарақат]], [[таңқурай]], [[мойыл]], [[итмұрын]], бүлдірген бар. Ашық жерлерде [[қараған]], [[тобылғы]], т.б. бұталар, [[бітік шалғындық]], астық тұқымдас түрлі [[шөп]]тер, [[қызғылт селеу]], [[сәбізшөп]], [[бетеге]], [[жусан]], тастақты жерлерінде [[қына]] өседі. [[Орман]]да [[қасқыр]], [[бұлан]], [[елік]], [[қоян]], [[түлкі]], [[қарсақ]], [[суыр]], [[тиін]], даласында [[кемірушілер]] кездеседі. [[Дала]], [[су]] [[құстар]]ының 200-ден аса түрі мекендейді. Ауданда [[Куйбышев]], [[Самарбай]], Зеренді, [[Кіші Түкті]], т.б. орман шаруашылықтары мен олардың бөлімшелері орналасқан. Ірі елді мекендері: [[Айдабол]], [[Алексеевка]], Бірлестік кенттері, Зеренді, Шағалалы, [[Еленовка]], [[Викторовка]], [[Куропаткино]], [[Симферопольское]], Ақкөл ауылдары. Зеренді ауданы [[экономика]]сының басты салалары [[егін шаруашылығы|егін]] және [[мал шаруашылығы]] Ауыл шаруашылығын пайдаланылатын жері 642,4 мың га (2008), оның ішінде егістігі 233,7 мың га, [[тыңайған жер]]і 112 мың га, шабындығы 3,1 мың га, жайылымы 278,2 мың га. Орман 85,9 мың га жерді қамтиды. Аудан жері арқылы Алматы – Петропавл, Қостанай – Барнауыл темір жол, Алматы – Петропавл, Атбасар – Көкшетау, Саумалкөл – Шортанды, т.б. [[автомобиль]] жолдары өтеді.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>
 
== Географиялық орны, жер бедері ==
==Ауылдық округтер==
Зеренді ауданы [[Көкшетау қыраты]]ның солтүстігін алып жатыр. Жер бедері аласа таулы, ұсақ шоқылы, ойлы-белесті жазық. Ірі таулары: [[Зеренді таулары|Зеренді]] (587 м), Жыланды (609 м), Қараүңгір, Қаратау, Қошқарбай, Шымылдықты, Байөтер (551 м), [[Елікті (тау)|Елікті]] (502 м), Нарөлген (489 м), т.б. Кен байлықтарынан алтын, қызғылт гранит, доломит, құрылысқа жарамды тас, құм, каолин, емдік саз, т.б. кездеседі.
#[[Бұлақ ауылдық округі (Ақмола облысы)|Бұлақ ауылдық округі]]
 
#[[Ақкөл ауылдық округі]]
== Климаты ==
#[[Алексеев кенттік әкімдігі округі]]
Климаты тым континенттік: қысы ұзақ (қар 140 – 160 күн жатады) суық, қары аз (20 см), жазы жылы әрі құрғақ. Ауаның орташа темпепатурасы қаңтарда –18°С, шілдеде 19°С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 350 – 400 мм. Ауданның оңтүстіктен солтүстігіне қарай [[Шағалалы (өзен)|Шағалалы]] өзен мен оның оң саласы [[Қылшақты (өзен)|Қылшықты]] өзен ағып өтеді. Оңтүстігінен [[Есіл]]дің оң салалары – [[Жабай]], [[Аршалы (өзен, Ақмола облысы)|Аршалы]], [[Қошқарбай (өзен)|Қошқарбай]] бастау алады. Аудан аумағында көлдер көп. Ірілері: [[Зеренді (көл)|Зеренді]], Қарағайлыкөл, [[Айдабол (көл)|Айдабол]], Бірқыз, Шымылдықты, [[Құмдыкөл (көл, Зеренді ауданы)|Құмдыкөл]] (тұщы), [[Қараүңгір (көл)|Қараүңгір]], [[Жамантұз (көл, Ақмола облысы)|Жамантұз]], [[Жолдыбай (көл)|Жолдыбай]], [[Ахметжансор]].
#[[Викторов ауылдық округі]]
 
== Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Аудан жерінде шіріндісі мол қара және күңгірт қоңыр топырақ кең тараған, сортаңдар да кездеседі. Тың игеру жылдары ауданның көп жері жыртылған. Ауданның солтүстік бөлігін қайың, терек шоқтары өскен ормандар алып жатыр. Қыраттың биік жерлері мен шоқыларда қарағай, Зеренді өңірінде қылқан жапырақты орман, Кіші Түкті өңірінде қайыңды, теректі ормандар өседі. Орманда қарақат, таңқурай, мойыл, итмұрын, бүлдірген бар. Ашық жерлерде қараған, тобылғы, т.б. бұталар, бітік шалғындық, астық тұқымдас түрлі шөптер, қызғылт селеу, сәбізшөп, бетеге, жусан, тастақты жерлерінде қына өседі. Орманда қасқыр, бұлан, елік, қоян, түлкі, қарсақ, суыр, тиін, даласында кемірушілер кездеседі. Дала, су құстарының 200-ден аса түрі мекендейді. Ауданда Куйбышев, Самарбай, Зеренді, Кіші Түкті, т.б. орман шаруашылықтары мен олардың бөлімшелері орналасқан. Ірі елді мекендері: [[Айдабол (Ақмола облысы)|Айдабол]], [[Алексеевка (Ақмола облысы)|Алексеевка]], [[Бірлестiк (Ақмола облысы)|Бірлестік]], [[Зеренді]], Шағалалы, [[Еленовка (Ақмола облысы)|Еленовка]], [[Викторовка (Ақмола облысы)|Викторовка]], Куропаткино, [[Симферопольское]], [[Ақкөл (Зеренді ауданы)|Ақкөл]].
 
== Шаруашылығы ==
Зеренді ауданы экономикасының басты салалары егін және мал шаруашылығы. Ауыл шаруашылығын пайдаланылатын жері 642,4 мың га (2008), оның ішінде егістігі 233,7 мың га, тыңайған жері 112 мың га, шабындығы 3,1 мың га, жайылымы 278,2 мың га. Орман 85,9 мың га жерді қамтиды. Аудан жері арқылы Алматы – Петропавл, Қостанай – Барнауыл темір жол, Алматы – Петропавл, Атбасар – Көкшетау, Саумалкөл – Шортанды, т.б. автомобиль жолдары өтеді.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>
 
== Тұрғыны ==
* Тұрғындар саны:38682 адам<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Ақмола облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref>
* Ұлттық құрамы: {{nobr|[[қазақтар]] (67,05%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (23,71%)}}, {{nobr|[[немістер]] (2,75%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (2,34%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,17%)}}, {{nobr|басқалары (2,97%)}}<ref name="Stat2019">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2010 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref>
 
== Ауылдық округтер ==
Аудандағы 79 елді мекен 1 кенттік, 21 ауылдық әкімшілік округке біріктірілген:
* [[Айдабол ауылдық округі]]
* [[Ақкөл ауылдық округі (Ақмола облысы)|Ақкөл ауылдық округі]]
* [[Алексеев кенттік әкімдігі округі]]
* [[Бәйтерек ауылдық округі (Ақмола облысы)|Бәйтерек ауылдық округі]]
* [[Бұлақ ауылдық округі (Ақмола облысы)|Бұлақ ауылдық округі]]
* [[Викторов ауылдық округі]]
* [[Зеренді ауылдық округі]]
* [[Исаковка ауылдық округі]]
* [[Күсеп ауылдық округі]]
* [[Қарауыл Қонай би ауылдық округі]]
* [[Қонысбай ауылдық округі]]
* [[Қызылегіс ауылдық округі]]
* [[Қызылсая ауылдық округі]]
* [[Мәлік Ғабдуллин ауылдық округі]]
* [[Ортақ ауылдық округі]]
* [[Приречен ауылдық округі (Ақмола облысы)|Приречен ауылдық округі]]
* [[Садовый ауылдық округі (Ақмола облысы)|Садовый ауылдық округі]]
* [[Сарыөзек ауылдық округі (Ақмола облысы)|Сарыөзек ауылдық округі]]
* [[Сейфуллин ауылдық округі (Ақмола облысы)|Сейфуллин ауылдық округі]]
* [[Симферополь ауылдық округі]]
* [[Троицк ауылдық округі (Ақмола облысы)|Троицк ауылдық округі]]
* [[Шағалалы ауылдық округi (Ақмола облысы)|Шағалалы ауылдық округi]]
 
== Дереккөздер ==
Line 61 ⟶ 80:
==Сыртқы сілтеме==
[http://www.meshit-kokshe.kz/zerendi_aydani.html Зеренді ауданы]
 
{{уики}}
{{Ақмола облысы}}
{{Зеренді ауданы елді мекендері}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Зеренді_ауданы» бетінен алынған