Мақал-мәтелдер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Айгерим Дидар (т) өңдемелерінен Kasymov соңғы нұсқасына қайтарды
Тег: Rollback
2-жол:
 
'''Мәтел''' — өзінің негізгі түйіндеуін кесіп айтпайтын, бір-бірімен кереғар шендестіруі жоқ, қорытындысы тұспалды, қысқа да нұсқа нақыл сөз. Мақалға өте жақын. Мәтел сыңар [[тармақ]] болып келеді. Сөз үстемелене келіп, мақалға айналады. Мысалы, “Қаңбақтан қашсаң, дөңбекке” — мәтел. “Қаңбақтан қашсаң, дөңбекке жолығасың” — мақал. Мәтел тура, ауыспалы, астарлы мағынада қолданылады. Мәтел адамның айтқан пікіріне ой қосады, сезімін әсерлі де айшықты жеткізеді. [[Ақын]]-[[жазушы]]лардың ұтымды сөздерінің біразы Мақал-Мәтелге айналған: (“Ұылымды іздеп, дүниені көздеп” — [[Абай]]), (“Жалғанды жалпағынан басып өтіп” — [[Жамбыл Жабайұлы|Жамбыл]], т.б.).
 
'''Адамға, ағайын - туысқа қатысты'''
 
«Оған себеп болғанда – ағайын арасындағы күндестік, билік, бедел бәсекесі». «Ағайынға қадірім жоқ – бетімді көреді, қатынға қадірім жоқ етімді көреді» депті ғой баяғыда бір данышпан» («Дарабоз», 8 бет).
Ағайының алдында ұяттымын, кінәлімін деген мағынасында
«Айыпқа бұйырма, қадірлі би! – деді Абылай басын сәл иіп.- Кезінде айтылмаған сөздің әкесі өледі («Дарабоз»,24 бет).
Бұл мақалдың мағынасы, яғни әр нәрсенің уақыты бар, уақыт өткен соң әр бір заттың я нәрсенің құны жоғалады.
 
'''Туыс пен жақынға байланысты'''
 
«Cондықтан «аға өлсе – іңі мұра, іні өлсе - аға мұра » демеске амалдары жоқ» («Дарабоз» , 84 бет).
мұрагерлікке байланысты, ағасының орнын інісі басады деген мағынасында айтылған.
«Әке көрген оқ жанады» («Дарабоз», 222 бет). Бұл мақалда ұл бала әкенің тәрбиесімен өседі деген мағынаны береді.
«Қайныңа да барарсың, пұшық күйеу де атанарсың» («Дарабоз», 268 бет). Бұл мақалдың мағынасы асықпа, әр нәрсені уақыты келгенде көресін дегенді білдіреді.
 
<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref>
 
==Дереккөздер==
<references/>