Шыңжаңдағы қайта тәрбиелеу лагерлері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
→Халықаралық реакциялар: толықтыру |
→Басқа елдердің реакциясы: толықтыру |
||
182-жол:
=== Басқа елдердің реакциясы ===
{{Мемлекет туы|Аустралия}}
*2019 жылдың қыркүйегінде [[Аустралия]]ның сыртқы істер министрі Марис Пэйн: «Бұрын мен Аустралияның Синьцзяндағы [[ұйғырлар]] мен басқа да [[мұсылман]] халықтардың жаппай ұсталғаны туралы алаңдаушылық білдірген едім. Біз Қытайдан ұйғырлар мен басқа да мұсылман топтарын заңсыз ұстауды тоқтатуға шақырамыз». Біз бұл проблемаларды екіжақты негізде де, тиісті халықаралық кездесулерде де көтердік және оны әрі қарай да көтереміз» деді. <ref>https://www.abc.net.au/news/2019-09-23/video-uyghurs-shaved-blindfolded-xinjiang-train-station-china/11537628 Эрин Хэндли (24 сентября 2019 года). « „ Глубоко мешая“кадры поверхностей с завязанными глазами уйгуров на железнодорожной станции в Синьцзяне» . ABC News ( Австралийская вещательная корпорация ) . Источник +18 Декабрь +2019 .</ref>
{{Мемлекет туы|Бахрейн}}
*2020 жылы қаңтарда [[Бахрейн]]нің Өкілдер кеңесі халықаралық қауымдастықты Қытайдағы ұйғыр мұсылмандарын қорғауға шақырды. «Жаппай ұстау лагерлері, олардың негізгі құқықтарынан бас тарту, балалар, әйелдер мен отбасылардың қоныс аударуы, [[намаз]]дың алдын-алу, діни жоралар мен діни жоралғыларды орындау, өлтірулерге, қатыгездік пен азаптауға қарсылық ». Қытайдағы ұйғыр мұсылмандарының адамгершіліксіз және азапты жағдайларына, оның ішінде Қытайдағы миллионнан астам мұсылманның ұсталуына алаңдаушылық білдірді. <ref>https://web.archive.org/web/20200111030803/https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache%3AZk1GkhYpew0J%3Ahttps%3A%2F%2Fwww.bna.bh%2Fen%2FRepresentativesCouncilcallsonInternationalCommunitytoprotectUighurMuslimsinChina.aspx%3Fcms%3Dq8FmFJgiscL2fwIzON1%252BDhaHOVN%252BJviHhNdlq2oWk4M%253D+ «Совет представителей призывает международное сообщество защитить уйгурских мусульман в Китае» . Агентство новостей Бахрейна . 2 января 2020. Архивировано из оригинала 11 января 2020 года . Проверено 8 январь +2020 .</ref>
{{Мемлекет туы|Франция}}
*2019 жылдың қарашасында Францияның сыртқы істер министрі Жан-Ив Ле Дриан Қытайды [[лагерь]]лерді жабуға шақырды. Ол сондай-ақ Қытайды [[БҰҰ]] [[Адам құқықтары]] жөніндегі Жоғарғы Комиссарына Шыңжаңға жағдай туралы есеп беру үшін мүмкіндігінше тезірек баруға рұқсат етуге шақырды.<ref>https://www.rte.ie/news/world/2019/1127/1095623-uighur/ «Франция призывает Китай закрыть уйгурские лагеря» . Raidió Teilifis Éireann . 27 ноября 2019 . Источник +18 Декабрь +2019</ref> Францияның Еуропа және сыртқы істер министрлігі 27 қарашада мәлімдеме жасады:
<blockquote style="border: 1px solid grey; padding: 0.5em 0.8em;"> «Француз билігі соңғы бірнеше күн ішінде баспасөз таратқан барлық айғақтар мен құжаттарды мұқият зерделейді, бұл Шыңжаңдағы интернационалды лагерлер жүйесінің бар екендігін және аймақтағы кеңейтілген репрессиялық саясатты көрсетеді. Біз БҰҰ-ның Адам құқықтары жөніндегі кеңесінің жақындағы сессияларында Қытай билігін лагерьлердегі жаппай еріксіз тұтқындауларды тоқтатуға және БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы Комиссарының кеңсесін тезірек осы аймақтағы жағдайды бағалау үшін Шыңжаңға келуге шақырамыз. <ref>https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/china/news/article/china-q-a-from-the-press-briefing-27-nov-2019 "Китай - вопросы и ответы - Из брифинга для прессы (27 ноября 2019 года)" . Франция Дипломатия Министерства Европы и иностранных дел . 27 ноября 2019 . Источник +18 Декабрь +2019 .</ref> </blockquote>
{{Мемлекет туы|Гамбия}}
*2019 жылғы 12 қыркүйекте Қытайдың Гамбиядағы [[елші]]сі Ма Цзянчунь (马建春) [[Гамбия]] Президентінің дін және дәстүрлер жөніндегі арнайы кеңесшісі Дембо Божангпен кездесті. Божанг «[[терроризм]], [[сепаратизм]] және [[экстремизм]] - адамзат қоғамының қоғамдық жауы. Қытай үкіметінің Шыңжаңға қатысты саясаты өзінің ішкі және жергілікті жағдайларына негізделеді және оң нәтиже беріп, халықтың қолдауына ие болды. Ол халықаралық қоғамдастықтың кең қолдауына ие болуы керек» деді.<ref>http://gm.china-embassy.org/chn/sgxw/t1697445.htm Посольство Китая в Гамбии (12 сентября 2019 года). "马建春 大使 会见 冈比亚 总统 宗教 顾问 博 江" . Посольство Китая в Гамбии . Посольство Китая в Гамбии. Посольство Китая в Гамбии . Проверен 7 январь 2020 .</ref>
{{Мемлекет туы|Жапония}}
*2019 жылдың 26 қарашасында Жапонияның сыртқы істер министрі Тошимицу Мотеги [[Жапония]] «Шыңжаң-Ұйғыр Автономиялық аймағындағы [[адам құқықтары]] саласындағы жағдайды алаңдаушылықпен қадағалап отыр» деп мәлімдеді және ол 25 қарашадағы кездесуде мемлекеттік кеңесші Ван Йи-мен Жапонияның ұстанымын көтерді.<ref>https://www.mofa.go.jp/press/kaiken/kaiken4e_000723.html "Пресс-конференция министра иностранных дел MOTEGI Toshimitsu" . Министерство иностранных дел . 26 ноября 2019 . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref><ref>https://web.archive.org/web/20191219003946/https://mainichi.jp/english/articles/20191126/p2g/00m/0fp/096000c «Японский министр выражает обеспокоенность по поводу обращения Китая с уйгурами» . Майничи . 26 ноября 2019. Архивировано из оригинала 19 декабря 2019 года . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref>
{{Мемлекет туы|Қазақстан}}
*2017 жылғы қарашада Қазақстанның Қытайдағы Елшісі Шахрат Нұрышев ҚХР Сыртқы істер вице-министрі Ли Уилаймен [[диаспора]]ның мәселелері бойынша кездесті. [242]<ref>https://thediplomat.com/2018/06/carefully-kazakhstan-confronts-china-about-kazakhs-in-xinjiang-re-education-camps/ «Осторожно Казахстан против Китая о казахах в лагерях перевоспитания в Синьцзяне» . thediplomat.com . Проверено 14 Июнь +2018 .</ref>
*2018 жылғы 15 ақпанда [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлері|Қазақстанның Сыртқы істер министрі]] Қайрат Әбдірахманов Қытайдың Сыртқы істер министрлігіне дипломатиялық [[Нота (дипломатия)|нота]] жолдады, сол күні Қазақстан азаматы Самарқанд қайта оқу лагерінен босатылды. 17-19 сәуір аралығында Қазақстан сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары Мұхтар Тілеуберді [[Шыңжаң]]ға барып, жергілікті шенеуніктермен кездесті.
{{Мемлекет туы|Жаңа Зеландия}}
*Жаңа Зеландияның [[премьер-министр]]і Жасинда Ардерн бірнеше рет, оның ішінде 2019 жылы [[Си Цзиньпин]]мен кездесуінде [[ұйғырлар]] мәселесін көтерді.<ref>https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=12217724 Одри Янг (31 марта 2019 года). «Давление на Джасинду Ардерн, чтобы она подняла свой голос в Китае против обращения с уйгурскими мусульманами» . Новозеландский вестник . Источник +18 Декабрь +2019 .</ref> Ол не айтылғанын нақтыламады. 2019 жылдың шілдесінде Жаңа Зеландияның сыртқы істер министрі Уинстон Петерс Жаңа Зеландияның БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі кеңесі президентінің Пекинді Шыңжаң аймағындағы этникалық [[ұйғырлар]]мен қарым-қатынасы үшін сынға алған хатқа неге қол қойды деп сұрады, «Өйткені біз адам құқығына сенеміз, біз бостандыққа сенеміз және жеке сенім бостандығына, оларды ұстану құқығына сенеміз»<ref>https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=12249683&ref=art_readmore Джейсон Уоллс (3 ноября 2019 года). «Правительство выражает обеспокоенность по поводу« ситуации с правами человека »в отношении китайских уйгурских мусульман» . Новозеландский вестник . Источник +18 Декабрь +2019 .</ref>
*2017 жылы депутат Тодд Маклэй [[Қытай коммунистік партиясы]]ның халықаралық қатынастар бөлімі ұйымдастырған сұхбат алдында [[Пекин]]де өз партиясын ұсынды. Маклэй сонымен қатар Шыңжаңдағы қайта тәрбиелеу лагерлерін Қытай коммунистік партиясының талқылау тақырыптарына сәйкес «кәсіптік оқыту орталықтары» деп атады. <ref>https://freedomhouse.org/report/special-reports/beijings-global-megaphone-china-communist-party-media-influence-abroad Кук, Сара (14 января 2020 года). «Глобальный мегафон в Пекине: расширение влияния СМИ Коммунистической партии Китая с 2017 года». Дом Свободы.Источник +18 Января 2020 .</ref><ref>https://
sinopsis.cz/en/new-zealand-united-frontlings-bearing-gifts/ Лулу, Цзичан (16 ноября 2018 года). «Новая Зеландия: United Frontlings несут подарки». Синопсис. Источник +18 Января 2020.</ref>
{{Мемлекет туы|Пәкістан}}
*2020 жылы 19 қаңтарда Пәкістан премьер-министрі Имран Ханнан Қытайдағы [[ұйғырлар]]дың жағдайына неге еліктемейтінін сұрады. Ол ең алдымен, 2019 жылы Джамму мен [[Кашмир]]ді қайта құру туралы заңның наразылықтары және Азаматтық туралы заңға енгізілген өзгерістер әлдеқайда маңыздырақ деді. Ол екінші себеп Қытай [[Пәкістан]]ның үлкен досы болды және [[экономикалық дағдарыс]]қа байланысты ең қиын уақытта Пәкістанға көмектескенін айтты.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Ines_Pohl Инес Пол (19 января 2020 года).«Индию захватила расово-экстремистская идеология». Интервью с премьер-министром Пакистана Имраном Ханом . DW News . Событие происходит в 22:57 . Получено 26 января 2020 г. - через YouTube .</ref>
{{Мемлекет туы|Ресей}}
*2019 жылғы 4 ақпанда Ресейдің сыртқы істер министрі Сергей Лавров АҚШ-тың бұл мәселені белсенді түрде көтергеніне қарамастан, Қытайдың [[Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы|Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық аймағындағы]] саяси қайта тәрбиелеу лагерлері туралы хабардар емес екенін мәлімдеді <ref>https://www.mid.ru/en/web/guest/meropriyatiya_s_uchastiem_ministra/-/asset_publisher/xK1BhB2bUjd3/content/id/3499736 «Замечания и ответы министра иностранных дел Сергея Лаврова на вопросы в Кыргызско-Российском Славянском университете, Бишкек, 4 февраля 2019 года» . Министерство иностранных дел Российской Федерации . 4 февраля 2019 . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref>
*Шілдеде Ресей [[Қытай]]ды қолдап хатқа қол қойды.
{{Мемлекет туы|Сауд Арабиясы}}
*2019 жылы ақпанда Сауд Арабиясының мұрагер ханзадасы Мұхаммед бен Салман [[лагерь]]лерді қорғап, «Қытай өзінің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін [[терроризм]]ге және экстремистік жұмыстар жүргізуге құқылы» деп мәлімдеді. <ref>https://www.telegraph.co.uk/news/2019/02/22/saudi-crown-prince-defends-chinas-right-put-uighur-muslims-concentration/ Энсор, Джози (22 февраля 2019 года). «Наследный принц Саудовской Аравии защищает право Китая сажать уйгурских мусульман в концлагеря». The Daily Telegraph .</ref><ref>https://www.newsweek.com
/saudi-arabia-mohammad-bin-salman-defends-china-concentration-camps-muslims-1340592 «Мохаммед бен Салман из Саудовской Аравии защищает использование Китаем концлагерей для мусульман во время визита в Пекин» . Newsweek . 22 февраля 2019 г.</ref> <ref>https://www.businessinsider.com/saudi-crown-prince-defends-china-oppression
-of-muslims-in-xinjiang-mohammed-bin-salman-2019-2 «Наследный принц Саудовской Аравии защищал заключение Китая в тюрьму миллиона мусульман в лагерях для интернированных, что дало Си Цзиньпину повод для продолжения его « предшественников геноцида » » . Бизнес Инсайдер . 23 февраля 2019 г.</ref>
{{Мемлекет туы|Сенегал}}
*2019 жылдың 13 желтоқсанында Қытайдың [[Гамбия]]дағы елшісі Ма Цзянчунь (马建春) Сенегалдың Гамбиядағы елшісі Бачиро Сенемен кездесті. Ма Цзянчунь Қытай үкіметінің саяси жағдайымен, сондай-ақ Шыңжаңда қабылданған [[экстремизм]] мен терроризмге қарсы шаралармен таныстырды. Бачиро Сене Қытай үкіметінің экстремизм мен [[терроризм]]ге қарсы әрекеттерін түсінетінін және қолдайтынын білдірді. <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Ministry_of_Foreign_Affairs_of_the_People%27s_Republic_of_China Посол в Гамбии Ма Цзяньчунь встречается с новым послом Сенгала в Сене Гамбии] (на китайском языке). Министерство иностранных дел Китайской Народной Республики . Посольство Китая в Гамбии. 14 декабря 2019 . Проверено 7 январю 2020</ref>
{{Мемлекет туы|Швейцария}}
*2018 жылғы 6 қарашада [[БҰҰ]] Қауіпсіздік Кеңесінің Қытайға ақпарат құралдарының шолуы барысында Швейцария Қытайдан Шыңжаңдағы қамау лагерлерін жабуға, БҰҰ [[Адам құқықтары]] жөніндегі Жоғарғы Комиссарына Шыңжаңға кедергісіз кіруге және БҰҰ-ның тәуелсіз тергеуін жүргізуге шақырды.<ref>https://www.admin.ch/gov/en/start/documentation/media-releases.msg-id-77232.html «Швейцария обеспокоена ситуацией в Синьцзян, Китай)» . Федеральный департамент иностранных дел . 26 ноября 2019 . Источник +22 Декабрь 2 019 .</ref>
*2019 жылғы 26 қарашада Федералды сыртқы істер департаменті Қытай үкіметінен көптеген мемлекеттер көтерген мәселелерді шешуге және БҰҰ-ға аймаққа кедергісіз кіруді қамтамасыз етуге шақырды. <ref>https://www.swissinfo.ch/eng/foreign-affairs_switzerland-joins-calls-demanding-closure-of-uighur-camps/45396010 «Швейцария присоединяется к звонкам, требующим закрытия уйгурских лагерей» . Swissinfo . 27 ноября 2019 . Источник +22 Декабрь 2 019 .</ref>
{{Мемлекет туы|Сирия}}
*2019 жылы желтоқсанда Сирияның Сыртқы істер министрлігі, [[АҚШ]]-тың үкімі шыққаннан кейін бірнеше күн өткеннен кейін Қытайдың Шыңжаңдағы әрекетін қорғап, «бұл АҚШ-тың Қытай Халық Республикасының ішкі істеріне өрескел араласуы» деп мәлімдеді. Мәлімдемеде «Сирия Қытайдың өзінің егемендігін, халқын, аумақтық тұтастығы мен қауіпсіздігін сақтауға, сондай-ақ мемлекет пен жеке тұлғалардың қауіпсіздігі мен мүлкін қорғауға құқығын ерекше атап өтеді» деген тұжырым жасалды.<ref>https://www.middleeastmonitor.com/20191206-syria-defends-chinas-uyghur-policy-after-us-condemnation/ «Сирия защищает уйгурскую политику Китая после осуждения США» . Ближний Восток Монитор . 6 декабря 2019 . Источник +22 Декабрь 2 019 .</ref>
'''Тайвань'''
*2018 жылдың 2 қазанында Тайвань (РОК) Сыртқы істер министрі Джозеф Ву ресми СІМ твиттеріне сүйене отырып, «Шыңжаң билігі тұтқындалған ұйғырларды Қытайдың барлық түрмелеріне жасырын түрде өткізеді» деген мақала жіберіп, «Қытайдың төңірегіндегі қайта оқу лагерлеріне ұйғырлардың қоныстануы бүкіл әлемнің назарын аударуға лайық» деп мәлімдеді. <ref>https://twitter.com/MOFA_Taiwan/status/1047309772339339264 "Переселение уйгуров в # Синьцзян в лагеря перевоспитания в # Китае заслуживает внимания всего мира. JW" . 2 октября 2018 . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref>
*2019 жылдың 5 шілдесінде Джозеф Ву СІМ-нің ресми твиттерінің көмегімен "Қытай мұсылмандары, Шыңжаң мектептері балаларды отбасыдан айырды" атты BBC News мақаласын жіберді және Қытайды "лагерьлерді жабуға шақырды». [260]<ref>https://twitter.com/MOFA_Taiwan/status/1147309446919385088 "Коммунистические элиты учат своих детей в западных демократиях. Но # уйгуры получают" централизованную помощь "в # Синьцзяне. Какое правительство охотится на своих молодых людей? Закройте лагеря! Отправьте детей домой! JW" . 5 июля 2019 . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref>
*2019 жылғы 18 қарашада СІМ қызметкері New York Times газетіне «Мүлдем қатыгез» деген мақала жіберді, онда Қытайда мұсылмандарды жаппай тұтқындау қалай ұйымдастырылғанын көрсетеді. Ішкі құжаттардың таралуы Шыңжаңдағы этникалық азшылықтарға қарсы жүргізілген репрессиялар туралы, сондай-ақ Коммунистік партияның жоғары лауазымды шенеуніктері жүргізген «қатыгез және ерекше науқан» туралы шындықты айтады. <ref>https://twitter.com/MOFA_Taiwan/status/1196361471950639104 «Это пугающее @nytimes разоблачение массового задержания мусульман #China является обязательным для прочтения! Утечка внутренних документов говорит правду о расправе над этническими меньшинствами в # Синьцзяне, а также о« безжалостной и необычной кампании », проводимой высокопоставленные чиновники # коммунистической партии " . 18 ноября 2019 . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref>
{{Мемлекет туы|Түркия}}
*2019 жылы ақпанда Түркия СІМ-нің шенеунігі Қытайды «Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық аймағындағы ұйғыр түріктері мен басқа да мұсылман қауымдастықтарының негізгі адам құқықтарын бұзды» деп айыптады.<ref>https://thediplomat.com/2019/02/why-is-turkey-breaking-its-silence-on-chinas-uyghurs/ "Почему Турция нарушает молчание по поводу китайских уйгуров?",
Дипломат . 12 февраля 2019 г.</ref> <ref>https://jamestown.org/program/islamic-countries-engage-with-china-against-the-background-of-repression-in-xinjiang/ Yellinek, Рой (5 марта 2019 года). «Исламские страны взаимодействуют с
Китаем на фоне репрессий в Синьцзяне». Китай Краткое. Фонд Джеймстауна . 19 (5) . Источник +9 Сентября 2 019.</ref>
*2019 жылдың шілдесінде Түркия президенті Ердоған Қытайға барған кезде ол: «Шынжаңдағы барлық этностық топтардағы адамдар Қытайдың дамуы мен өркендеуінің аясында бақытты өмір сүреді», - деді. <ref>https://www.reuters.com/article/us-china-turkey/china-says-turkey-president-offered-support-over-restive-xinjiang-idUSKCN1TX1L7 «Китай говорит, что президент Турции предложил поддержку по поводу беспокойного Синьцзяна» . Reuters . 2 июля 2019 . Проверено 5 июля 2019 .</ref> Түрік шенеуніктері парафразды түрік тарапы бұрмаланған деп мәлімдеді және ол «Шыңжаң халықтары бейбітшілік пен гүлденуде бақытты өмір сүруге үміттенеді» деп оқып шығуы керек деді.<ref>https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3019630/turkish-president-recep-tayyip-erdogans-happy-xinjiang Май, июнь (2 июля 2019 года). «Комментарий« счастливого Синьцзяна »президента Турции Реджепа Тайипа Эрдогана« неправильно переведен »в Китае» . Южно-Китайская Морнинг Пост . Источник +13 Ноября 2 019 .</ref> Ердоған сонымен бірге кейбір адамдардың «қиянат жасауға» тырысқандарын айтты «Шыңжаң дағдарысы« түрік-қытай қатынастарына »қауіп төндірді.<ref>https://edition.cnn.com/2019/07/05/asia/turkey-china-uyghur-erdogan-intl-hnk/index.html Уэсткотт, Бен (22 июля 2019 года). «Эрдоган считает, что лагеря в Синьцзяне не должны портить отношения между Турцией и Китаем» . CNN . Проверено 5 июля 2019 .</ref> <ref>https://www.businessinsider.com/china-muslim-oppression-xinjiang-turkey-silence-2019-7 Ма, Александра (6 июля 2019 года). «Последний главный противник
подавления мусульман в Китае отступил в тишину. Вот почему это важно» . Бизнес Инсайдер . Источник +18 августа 2019.
</ref> <ref>https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3017275/turkish-president-erdogan-says-solution-possible-muslims «Эрдоган говорит, что решение возможно для мусульман Китая» . Южно-Китайская Морнинг Пост . 4 июля 2019 года . Источник +18 августа 2019</ref> Түркиядағы кейбір ұйғырлар Қытайға депортациялануы мүмкін деп алаңдаушылықтарын білдірді.<ref>https://7dnews.com/news/turkish-uighurs-fear-deportation-to-china "Депортация страха турецких уйгуров в Китай" . 7dnews.com . Источник +17 декабря 2019 .</ref> <ref>https://www.ft.com/content/caee8cac-
c3f4-11e9-a8e9-296ca66511c9 «Уйгуры Турции опасаются за будущее после депортации Китая» . Financial Times . Источник +17 декабря 2019 .</ref>
{{Мемлекет туы|Ұлыбритания}}
*Құқық қорғау тәжірибесі Ұлыбританиядағы парламенттік дөңгелек үстелде 2018 жылдың 3 шілдесі Шыңжаңдағы қуғын-сүргін және күштеп ассимиляцияны күшейту бойынша парламенттік дөңгелек үстел ұйымдастыруға көмектесті . Ұйғыр әншісі және құқық қорғаушы Рахима Махмут ұйғыр қоғамдастығы тарапынан болған заң бұзушылықтар туралы жеке айтып берді. Еуропалық мәдениет және теология мектебі (Германия) Адриан Зенц ұзақ мерзімге адамдарды ұстауға арналған және Қытай үкіметі ресми түрде жоққа шығаратын ірі ауқымды және күрделі саяси қайта тәрбиелеу желісінің бар екенін дәлелдеді.<ref>https://www.rights-practice.org/news/parliamentary-roundtable-on-xinjiang «Парламентский круглый стол по Синьцзяну» . rights-practice.org . Получено 3 июля 2018 года .</ref> 2019 жылдың қарашасында BBC Panorama осы мәселе бойынша Қытай елшісі Лю Сяоминмен кездескен.<ref>https://www.bbc.com/news/av/world-asia-china-50532298/china-s-secret-brainwashing-camps «Китай секрет„промывание мозгов“лагерь» . BBC News . Источник +25 Ноябрь +2019 .</ref>
{{Мемлекет туы|Америка Құрама Штаттары}}
*2018 жылғы 3 сәуірде [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] сенаторы Марко Рубио мен оның өкілі Крис Смит Қытай елшісі Терри Бранстадты Шыңжаңдағы саяси қайта тәрбиелеу лагерлерінде [[ұйғырлар]]дың жаппай ұсталғаны туралы хабарламаларды тергеуді бастауға шақырды.<ref>https://www.cecc.gov/media-center/press-releases/chairs-urge-ambassador-branstad-to-prioritize-mass-detention-of-uyghurs «Председатели призывают посла Бранстада уделять первоочередное внимание массовому задержанию уйгуров, в том числе членов семей работников радио« Свободная Азия » . Конгресс-исполнительная комиссия по Китаю . 3 апреля 2018 года . Проверено 22 сентября 2019 .</ref> <ref>https:
//www.reuters.com/article/us-china-xinjiang-usa/tens-of-thousands-detained-in-chinas-xinjiang-u-s-diplomat-says-idUSKBN1HP17N Вен, Филипп (18 апреля 2018 года). «Десятки тысяч задержаны в китайском Синьцзяне, - говорит американский дипломат» . Reuters . Пекин . Проверено 22 сентября 2019 .</ref>
*2018 жылғы 26 шілдеде Құрама Штаттардың вице-президенті [[Майк Пенс]] қайта тәрбиелеу лагерлерінде діни сенім бостандығын ілгерілету туралы мәселені көтерді. Оның айтуынша, «өкінішке орай, Пекин, біз айтқандай, жүздеген мың, мүмкін миллиондаған ұйғыр мұсылмандары қайта тәрбиелеу [[лагерь]]лерінде ұстайды, онда олар тәулік бойы саяси білім алуға және өздерінің діни нанымдары мен мәдени ерекшеліктерін айыптауға тырысады». <ref>https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/remarks-vice-president-pence-ministerial-advance-religious-freedom/ «Замечания вице-президента Пенс на министерстве по продвижению свободы вероисповедания» . Белый Дом . Проверено +26 июля 2 018.</ref> <ref>https://www.washingtontimes.com/news/2018/jul/24/religious-freedom-under-
attack-sam-brownback-says-/ «Форум религиозной свободы привлекает внимание к преследованиям, ложному заключению и перевоспитанию».</ref> <ref>https://www.usatoday.com/story/opinion/2018/07/24/defend-religious-freedom-global-attacks-mike-pompeo-column/818972002/ «Государственный секретарь Майк Помпео: религиозное преследование в Иране, Китай должен прекратить сейчас» . США сегодня . Источник +24 Июля 2 018 .</ref>
*2018 жылдың 26 шілдесінде Қытайдағы Конгресстің Атқару Комиссиясы, Қытай үкіметіндегі [[адам құқықтары]] мен заңдылықтың өркендеуін қадағалайтын АҚШ үкіметінің тәуелсіз агенттігі қайта тәрбиелеу лагерьлерінде миллиондаған адамның ұсталғандығы немесе қамауға алынғандығы туралы есеп жариялады, бұл әлемдегі этникалық азшылықтардың өміріндегі ең үлкен жаппай қамауға алу.<ref>https://www.cecc.gov/events/hearings/surveillance-suppression-and-mass-detention-xinjiang%E2%80%99s-human-rights-crisis «Наблюдение, пресечение и массовые задержания: кризис прав человека в Синьцзяне» . cecc.gov . Проверено +26 июля 2 018 .</ref> 2018 жылдың 27 шілдесінде Қытайдағы АҚШ елшілігі мен консулдығы "қайта тәрбиелеу саяси лагерьлерінде" жүздеген мың ұйғыр және [[мұсылман]] азшылықтарының басқа топтарының мүшелерін ұстау туралы айтылған Қытайдағы діни еркіндікті ілгерілету жөніндегі министрдің мәлімдемесін жариялады және Қытай үкіметін дереу ерікті түрде ұсталғандарды босатуға шақырды.<ref>https://china.usembassy-china.org.cn/ministerial-to-advance-religious-freedom-statement-on-china/ «Заявление министров о свободе вероисповедания в отношении Китая» . china.usembassy-china.org.cn . 27 июля 2018 года . Источник +27 июля 2 018 .</ref>
*2018 жылдың 28 тамызында АҚШ сенаторы Марко Рубио және Конгресстің басқа 16 мүшесі Құрама Штаттарды Шыңжаңдағы адам құқықтарының бұзылуына жауапты [[Қытай]] шенеуніктеріне қарсы Магнитскийдің адам құқықтарына қатысты жаһандық жауаптылығы туралы заңына сәйкес [[санкция]]лар салуға шақырды.<ref>https://www.reuters.com/article/us-usa-china-rights/group-of-us-lawmakers-urges-china-sanctions-over-xinjiang-abuses-idUSKCN1LE2MK "Группа американских законодателей призывает к санкциям Китая в отношении злоупотреблений в Синьцзяне" . Reuters . Reuters. 30 августа 2018 . Источник +30 августа 2 018 .</ref> Мемлекеттік хатшы Майк Помпео мен Қаржы министрі Стивен Мнучинге жазған хатында олар Шыңжаң Коммунистік партиясының қазіргі хатшысы (Қытайдың әкімшілік бөлігіндегі жоғарғы лауазым) болып табылатын Чэнь Цюанго және тағы алты адамға қарсы санкциялар қолдануға шақырды. Бұдан басқа Қытай шенеуніктері мен Синьцзянда бақылау жабдықтарын шығаратын екі кәсіпорын бар.<ref>https://abcnews.go.com/International/lawmakers-urge-trump-administration-sanction-china-muslim-crackdown/story?id=57472927 "Законодатели призывают администрацию Трампа санкционировать Китай за подавление мусульман" . ABC News . Проверено 29 августа +2018 .</ref> <ref>https:
//www.wsj.com/articles/lawmakers-push-to-sanction-chinese-officials-over-xinjiang-camps-1535554800 «Американские законодатели настаивают на санкциях китайских чиновников за лагеря в Синьцзяне» . The Wall Street Journal . Проверено 29 августа +2018 .</ref> <ref>https://timesofindia.indiatimes.com/world/china/us-lawmakers-call-for-
sanctions-over-xinjiang-camps/articleshow/65604460.cms «India Times: американские законодатели призывают к санкциям в отношении лагерей Синьцзяна» . Таймс оф Индия . Источник +30 августа 2 018 .</ref><ref>https://www. channelnewsasia.com/news/asia/us-lawmakers-call-for-sanctions-over-xinjiang-camps-10666368 "Американские законодатели призывают к санкциям против лагерей Синьцзяна" . Канал Новости Азии . Источник +30 августа 2 018 </ref>
*АҚШ Мемлекеттік хатшысы Майк Помпео [[Иран]]ның жоғарғы лидері Аятолла Али Хаменеиді Қытай үкіметінің ұйғырларды [[репрессия]]лауын айыптаудан бас тартқаны үшін сынға алды.<ref>https://thediplomat.com/2018/09/irans-careful-approach-to-chinas-uyghur-crackdown/ «Осторожный подход Ирана к разгрому уйгуров в Китае» . Дипломат . 18 сентября 2018 года.</ref>
*2019 жылғы 3 мамырда АҚШ қорғаныс министрінің [[Тынық мұхит]]ындағы қауіпсіздік жөніндегі көмекшісі Рэндолл Шривер [[ұйғырлар]]дың шоғырландыру лагері ретінде ұсталуын айыптайды. <ref>https://www.independent.co.uk/news/world/asia/china-concentration-camps-xinjiang-uighur-muslims-boarding-schools-a8820096.html Giordano, Chiara (12 марта 2019). «Китай утверждает, что лагеря для мусульман - это просто« школы-интернаты » » . Независимый . Получено 13 марта 2019 года .</ref>
*2019 жылдың 11 қыркүйегінде [[АҚШ]] сенаты бір ауыздан [[адам құқықтары]] саласындағы ұйғыр саясаты туралы заңды қабылдады.Липес, Джошуа (12 сентября 2019 года). <ref>https://www.rfa.org/english/news/uyghur/act-09122019132709.html «Сенат США принимает закон о привлечении к ответственности Китая за нарушения прав человека в Синьцзяне» . Радио Свободная Азия . Проверено 5 Октябрь +2019 .</ref> <ref>https://www.abc.net.au/news/2019-12-04/uyghur-bill-passes-us-house-of-representatives/11765684 «Уйгурский законопроект, требующий санкций в
отношении китайских чиновников, принят Палатой представителей США» . ABC News . 4 декабря 2019 . Проверен 4 декабря +2019 .</ref> 2019 жылдың 3 желтоқсанында АҚШ Өкілдер палатасы ұйғырлардың адам құқықтары саласындағы саясатының нұсқасын 407 дауыспен қабылдады (1 қарсы).<ref>https://www.cnn.com/2019/12/03/politics/us-xinjiang-bill-trump-intl-hnk/index.html Уэсткотт, Бен; Берд, Хейли (3 декабря 2019 года). «Палата представителей США принимает Акт об уйгурских правах, призывающий ввести жесткие санкции в отношении Пекина за лагеря в Синьцзяне» . CNN . Проверен 4 декабря +2019 .</ref> <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Al_Jazeera "Гнев в Китае, когда Дом США принимает закон
о жестких мерах уйгура" . Аль Джазира . 3 декабря 2019 . Проверен 4 декабря +2019 .</ref> Заң жобасына 17 маусымда қол қойылды.<ref>https://www.rfa.org/english/news/uyghur/act-06082020173916.html Липес, Джошуа (17 июня 2020 года). «Трамп подписывает закон об уйгурских правах, санкционирующий санкции за злоупотребления в Синьцзяне» . Радио Свободная Азия . Источник +17 июня 2 020 .</ref>
*2020 жылғы 8 қаңтарда Қытай бойынша Конгресстің Атқару Комиссиясы өзінің жылдық есебін жариялады, онда Қытай үкіметінің [[Шыңжаң]]дағы әрекеттері адамзатқа қарсы [[қылмыс]] болуы мүмкін деп көрсетілген. <ref>https:
//www.axios.com/us-commission-says-china-may-be-guilty-crimes-against-humanity-31058b21-c92e-45b3-b18a-590c950ce34c.html Аллен-Эбрагимьян, Бетани (8 января 2020 года). «Комиссия США заявляет, что Китай может быть виновен в« преступлениях против человечества » » . Аксиос . Проверено 10 Январю +2020 .</ref> <ref>https:
//www.rfa.org/english/news/uyghur/cecc-01072020190715.html Липес, Джошуа (8 января 2020 года). «Действия Китая в Синьцзяне могут означать« преступления против человечества », - говорится в докладе США о правах человека» . Радио Свободная Азия . Проверено 10 Январю +2020 .</ref>
=== Ұйымдар ===
=== Құқық қорғау ұйымдары ===
| |||