Ракеталық қару: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Army family missiles 02.jpg|thumb]][[Сурет:RIM-8 Talos missiles aboard USS Columbus (CG-12), in 1962 (NH 98462).jpg|thumb|]]▼

'''Ракеталық қару''' — басқарылатын немесе басқарылмайтын ракеталардың көмегімен нысанаға жеткізілетін қырып-жою құралдарының жүйесі. Құрамында ядр., хим. және [[жай заряд]]тар, [[ұшыру қондырғы]]сы, [[нысанаға дәлдеу]] құралы, [[бақылау-ұшыру]] жабдықтары, ракетаның ұшуын басқару және [[транспорт]] құралдары, т.б. қажетті қондырғылары бар. Қарсыласын құрлықта, теңізде және аспанда жоюға арналған бұл қарумен көптеген елдердің қарулы күштері қаруланған. ▼

Ракеталық қарудың негізгі сипаттары: алысқа әрі биік ұшып, аз уақыт ішінде бірнеше мың км жерді зардаптауға мүмкіндік беруі, жою күші орасан зор жарылғыш зарядтарды нысанаға дәл жеткізуге қабілеттілігі, ұшу траекториясындағы икемділік және жауынгерлік дайындықтың жоғары дәрежелігі. 19 ғ-дың бас кезінде [[Ресей]], т.б. елдерде құрылысы әр түрлі оқ-дәрілі ракеталар жасалып, қару ретінде қабылданды. Ракеталар 1807 — 14 ж. ағылшын-дат соғысында, 1813 ж. [[Лейпциг]] және [[Ватерлоо]] шайқастары (1815) мен 1828 — 29 ж. орыс-түрік, 1853 — 56 ж. [[Қырым]], 1877 — 78 ж. [[орыс-түрік соғыс]]тары кезінде қолданылды. 20 ғ-дың 20 — 30-жылдары кеңес және шет ел ғалымдары ракеталық техниканың жылдам дамуына ықпал етті. 30-жылдары Кеңес Одағында ракеталар (реактивті снарядтар) жасалып, 1939 ж. оны кеңес авиациясы [[Халкин-Голде]] болған ұрыста пайдаланды. Сондай-ақ құрлық әскерлері үшін 2-дүниежүз. соғыста кеңінен тараған “''Катюша''” сияқты көп зарядты қондырғылар жасала бастады. ▼

1942 ж. [[АҚШ]] пен [[Ұлыбритания]]ның, 1943 ж. [[Германия]]ның әскери-әуе күштері ракеталармен жарақтанды. Германия басқарылатын баллистик. [[А-4]] ([[ФАУ-2]]) ракеталарын қолданды. Ұшырылу орнына және нысананың тұрған жеріне байланысты ракеталар “''жер-жер''”, “''жер-әуе''”, “''әуе-жер”, “әуе-әуе''” топтарына бөлінеді. Ракеталық қару шешетін міндеттерінің сипатына қарай стратег., оперативті-тактик. және тактик. болып бөлінеді. Стратег. Р. қ-лармен стратег. мақсаттағы ракет. әскерлер, [[Әскери Әуе]] күштері мен [[Әскери Теңіз флоты]] жарақтанған. Бұларға ұшу қашықтығы 1000 км-ден асатын ракеталар жатады. Ол жаудың маңызды стратег. нысандарын — [[ядролық шабуыл]] құралдарын, әкімш.-саяси және әскери-өнеркәсіп орт-тарын, жау әскерлерінің ірі топтарын жоюға арналған. ▼

Стратег. ракеталар жер бетіндегі және шахтадағы орнықты қондырғылардан, транспорт құралдарына орнатылған жылжымалы қондырғылардан, ұшақтардан, сүңгуір қайық және жауынгерлік корабльдерден атылады. Оперативті-тактик. Ракеталық қарумен құрлық әскерлері, Әскери Әуе күштері мен Әскери Теңіз флоты қаруланған, оларға ұшу қашықтығы 100-ден 1000 км-ге жететін ракеталар кіреді. Ол жаудың ядролық шабуыл құралдарын, аэродромдарын, т. ж. жүйелерін, жабдықтау ст-ларын, әскерлер шоғырланған ірі пункттерін, оперативті резервтерін жоюға арналған. Тактик. Ракеталық қарумен әскерлердің әр түрі қаруланған. Онда ұшу қашықтығы 100 км-ге жететін өздігінен ұшатын атқылау қондырғылары, танкіге қарсы қолданылатын басқарылатын және басқарылмайтын ракеталар бар. [[Құрлық әскерлері]]нің Ракеталық қаруы жау нысандарына ядролық соққы беру әрі тактик. аймақта қарапайым құралдармен күйрету мақсатын көздейді. ▼

Танкіге қарсы қолданылатын басқарылатын ракеталар жылжымалы өздігінен жүретін атқылау қондырғыларынан немесе тік ұшақтардан жіберіледі. Басқарылмайтын жарықшақты және танкіге қарсы қолданылатын ракеталар құрлық әскерлерінде, майдандық және армиялық авиац. [[Қарулы Күштер]]де болады, олар танкілер мен сауытты нысаналарға, сондай-ақ жаудың жеке құрамдары мен техникасына қарсы қолданылады. Зениттік басқарылатын ракеталар Қарулы Күштердің барлық түрлерінің және Әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлерінің негізгі қаруы болып есептеледі. Ракеталық қару шет ел мемлекеттерінің Қарулы Күштерінде, әсіресе Ресей мен АҚШ-та кеңінен дамыған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>▼