Орталық Қазақстан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

 

== Орта ғасыр ==

Б.з. [[6 ғ.|6 ғасырында]] '''Орталық Қазақстан''' [[Түрік қағанаты]]ның кұрамына енді. [[603|603 жылы]] [[Түрік қағанаты]] екіге бөлініп, [[Батыс Түрік қағанаты]] [[Жетісу]] мен Орталық Қазақстан аумағын қамтиды. Тарихи деректер бойынша [[7 ғ.|7 ғ-дың]] екінші жартысында [[Батыс түрік қағанаты|Батыс Түрік қағанатының]] ішіндегі ең күшті тайпалық одақ — [[қимақтар]] [[Ертіс]] өзенінен [[Сыр]], [[Шу (өзен)|Шу]] бойына дейінгі аралықты мекендейді. [[9 ғ.|9 ғ-да]] [[Қимақ қағанаты]] жеті тайпадан тұрды, оларға: [[қимақ]], [[ланиказ]], [[аджлад]], [[эймур]], [[баяндур]], [[Татарлар|татар]], [[қыпшақ]]тар жатады. Ал [[10 ғ.|10 ғ-да]] осы тайпалардан қыпшақтар алдыңғы қатарға шығып, [[Қыпшақ Хандығы|Қыпшақ хандығын]] кұрды. [[10 ғ.|10 ғ-дың]] аяғында қыпшақтар Сыр бойындағы [[оғыздар]]ды ығыстырды, Қазақстаннын түгелге жуык жеріне билігін жүргізіп, [[Дешті-Қыпшақ]] деп аталды. [[11 ғ.|11]]-[[12 ғ.|12 ғғ-да]] қыпшақтар екіге бөлінді, он қанаты [[Торғай]] даласын, [[Жем]], [[Жайық]], [[Еділ]] бойын жайласа, сол қанаты Орталық және Шығыс Қазақстанды мекендеді. Қыпшақ хандығының алғашқы орталығы [[Ертіс]] өзенінің орта ағысыңда болса, кейіннен Сыр бойындағы [[Сығанақ]] қаласына ауысты. Қыпшақ мемлекетін хан баскарды, олардан баска билеушілер катарына [[тархан]]дар, [[бек]]тер, [[басқақ]]тар жатады. Орталық Қазақстан шаруашылығы көшпелі мал шаруашылығына негізделді. Мал жаз айларында [[Сарыарқа]]ның кең даласын жайласа, қыста тау шатқалдарына, ықтасын жерлерге оралып отырды. Орта ғасырда [[Сарыарқа]] аркылы [[Ұлы Жібек Жолы|Ұлы Жібек жолының]] бір тармағы өтті, ол [[Қарқаралы]], [[Ұлытау]], [[Жезқазған]]ды басып өтіп, батысқа беттейді. Осы өңірде мыс, темір рудасы балқытылып, олардан еңбек кұралдары, қару-жарақтар жасалған. Оған дәлел Қарқаралы маңындағы Кент, [[Суықбұлақ]] мекендері, Темірші, Кентөбе кен орыңдары, [[Жезқазған]]дағы [[Милықұдық]] қонысы мен осы өңірдегі мыс және темір өндірген ежелгі кен орындары. Қытай өзені [[Хуанхэ]]ден [[Дунай]]ға дейін созылған Ұлы Еуразия даласы адамзат тарихы бойында тек Батыс пен Шығыс арасындағы жалғаушы ғана емес, көптеген халықтардың ұлы бесігі болды.