Уикипедия

Балқаш ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Әкімшілік бірлік-Қазақстан ауданы
|Атауыауданның атауы = =Балқаш ауданы
|Елтаңба елтаңба = Balkhasaudanigerb.gif
|Ту ту =
|елтаңба сипаттамасы =
|Елтаңбаның ені =
|Тудың ені ту сипаттамасы =
|lat_dir = N |lat_deg = 44 |lat_min = 49 |lat_sec = 19
|Елтаңбаның аты =
|lon_dir = E |lon_deg = 76 |lon_min = 16 |lon_sec = 04
|Тудың аты = ▼
|Статусыоблысы = Алматы = Ауданоблысы
|Кіредіаудан орталығы = =[[АлматыБақанас облысы(ауыл)|Бақанас]]
|ауылдық округтер саны =15
|Енеді =
|кенттік әкімдіктер саны =
|Орталығы = [[Бақанас (ауыл)]]
|қалалық әкімдіктер саны =
|Ірі қаласы =
|Ірі қалалары ауылдар саны = 28
|Құрылды қалалар саны = 1932
|Әкімі әкімі =
|әкімдіктің мекенжайы =
|Тұрғыны = 30 065<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]</ref>
|құрылған уақыты = 1932
|Санақ жылы = 2010
|Пайызыжер аумағы = 37,4 = мың
|Халықжер саныаумағы бойынша орны =
|тұрғыны = 30747<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Ақмола облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref>
|Тығыздығы =
|Тығыздығыхалық саны бойынша орны =
|Ұлттық құрамысанақ жылы = 2019
|Жер аумағы тығыздығы =37 400
|Жер аумағытығыздығы бойынша орны = ▼
|Жер аумағының пайызы =
|ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (93,03%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (5,09%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (0,09%)}}, {{nobr|[[немістер]] (0,29%)}}, {{nobr|[[қырғыздар]] (0,10%)}}, {{nobr|[[корейлер]] (0,64%)}}, {{nobr|[[өзбектер]] (0,07%)}}, {{nobr|[[ұйғырлар]] (0,41%)}}, {{nobr|басқалары (0,29%)}}<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref>
▲ |Жер аумағы бойынша орны =
|Телефонтелефон коды = ▼
|Максималды биіктігі =
|Пошта индекстеріпошта индексі = 040300-040318<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/17.html Қазақстан почталық индекстері]</ref>▼
|Орташа биіктігі =
▲ |Тудың атысайты =
|Минималды биіктігі =
|Карта карта = Balkhash District Kazakhstan.png
|Әкімшілікәкімшілік бірліктің картасы = =Balkhash District Kazakhstan.png▼
|Карта ені =
|ортаққордағы санаты =
▲ |Әкімшілік бірліктің картасы =
}} ▼
|Әкімшілік бірлік картасының ені =
'''Балқаш ауданы ''' — [[Алматы облысы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлініс. [[1932 жыл|1932]] жылы құрылған. Жер аумағы 37,4 мың км².Тұрғыны 30,2 мың адам, орташа тығыздығы 1 км²-ге 0,9 адамнан келеді (2006). Аудандағы 38 елді мекен 15 ауылдық әкімшілік округ құрамына енеді. Аудан орталығы – [[Бақанас (ауыл)|Бақанас]] ауылы.
▲ |Телефон коды =
▲ |Пошта индекстері = 040300-040318<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/17.html Қазақстан почталық индекстері]</ref>
|Интернет-үйшігі =
|Автомобиль коды = 05, B
|Сайты =
|Commons санаты =
▲}}
 
== Географиялық орны, жер бедері ==
'''Балқаш ауданы ''' – [[Алматы облысы]]ның солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлініс. 1932 жылы құрылған. Жер аумағы 37,4 мың км².Тұрғыны 30,2 мың адам, орташа тығыздығы 1 км²-ге 0,9 адамнан келеді (2006). Аудандағы 38 елді мекен 15 ауылдық әкімшілік округ құрамына енеді. Аудан орталығы – Бақанас аулы. Аудан жері [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауының]] [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасынан [[Іле]] бойымен [[Балқаш көлі]]нің оңтүстік жағалауына дейін созылып жатыр. Солтүстігінде [[Сарыесікатырау]] шөлін, батысы мен оңтүстігінде [[Тауқұм]] құмды алқабын қамтиды. Жер бедері негізінен жазық. Аудан жеріндегі ең ірі өзен – [[Іле өзені|Іле]]. Оның тармақтары ескі арналар мен көлшіктер құрай отырып Балқаш көліне құяды. Климаты континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі қуаң. Қаңтардың орташа температурасы (–13 – 15°С), шілдеде 24°С. [[Жауын-шашын]]ның жылдық орташа мөлшері 100 – 150 мм. Шөлді қуаң белдемде орналасқан Балқаш ауданының негізгі топырақ жамылғысы – құмдақ және тақырлық [[топырақ]]тар, [[өзен]] арналары мен жайылымдарында шалғынды-сазды топырақ қалыптасқан. Құмды өңірде [[сексеуіл]], [[тобылғы]], [[жиде]], [[жусан]], [[ши]], [[сораң]], т.б. шөптесін өсімдіктер өседі. [[Жануарлар]]дан [[қасқыр]], [[түлкі]], [[борсық]], [[қоян]], [[ақ бөкен]], [[елік]], [[қабан]], [[ондатр]] тіршілік етеді. Өзен аңғарлары мен жайылымдарда [[қырғауыл]], [[құр]], [[тырна]], [[қоқиқаз]], [[бірқазан]], т.б. құстар мекендейді. Өзендерде [[сазан]], [[алабұға]], [[мөңке]], [[шармай]] бар. Іле өзенінің Балқаш көліне құяр сағасында [[көмір]], [[марганец]], [[уран]] кендері барланған. [[Жалпақтас кен орны]]нан [[мәрмәр]], [[гранит]] өндіріледі. Аудан экономикасының негізгі саласы – ауыл шаруашылығы. Өсімдік шаруашылығында тәлімі және суғармалы егін шаруашылығы қалыптасқан. Аудандағы [[ауыл шаруашылығы]]на пайдаланылатын жердің аумағы 1,8 млн. га. Жыртылған жердің (25 мың га) 17 мың га жері игерілген. Оған [[бидай]] (7,8 мың га), [[күріш]] (8,1 мың га), [[көкөніс]] (335 га) және [[картоп]] (411 га) егіледі.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref>
Аудан жері [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауының]] [[Малайсары жотасы|Малайсары]] жотасынан [[Іле]] бойымен [[Балқаш көлі]]нің оңтүстік жағалауына дейін созылып жатыр. Солтүстігінде [[Сарыесікатырау]] шөлін, батысы мен оңтүстігінде [[Тауқұм]] құмды алқабын қамтиды. Жер бедері негізінен жазық. Аудан жеріндегі ең ірі өзен – [[Іле]]. Оның тармақтары ескі арналар мен көлшіктер құрай отырып Балқаш көліне құяды.
 
== Климаты, топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Климаты континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі қуаң. Қаңтардың орташа температурасы (–13 – 15°С), шілдеде 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 150 мм. Шөлді қуаң белдемде орналасқан Балқаш ауданының негізгі топырақ жамылғысы – құмдақ және тақырлық топырақтар, өзен арналары мен жайылымдарында шалғынды-сазды топырақ қалыптасқан. Құмды өңірде сексеуіл, тобылғы, жиде, жусан, ши, сораң, т.б. шөптесін өсімдіктер өседі. Аңдардан қасқыр, түлкі, борсық, қоян, ақ бөкен, елік, қабан, ондатр тіршілік етеді. Өзен аңғарлары мен жайылымдарда қырғауыл, құр, тырна, қоқиқаз, бірқазан, т.б. құстар мекендейді. Өзендерде сазан, алабұға, мөңке, шармай бар. Іле өзенінің Балқаш көліне құяр сағасында көмір, марганец, уран кендері барланған. Жалпақтас кен орнынан мәрмәр, гранит өндіріледі.
 
== Ауыл-шаруашылығы ==
Аудан экономикасының негізгі саласы – ауыл шаруашылығы. Өсімдік шаруашылығында тәлімі және суғармалы егін шаруашылығы қалыптасқан. Аудандағы ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жердің аумағы 1,8 млн. га. Жыртылған жердің (25 мың га) 17 мың га жері игерілген. Оған бидай (7,8 мың га), [[күріш]] (8,1 мың га), көкөніс (335 га) және [[картоп]] (411 га) егіледі.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref>
 
== Халқы ==
Тұрғындар саны – 30747 ([[2019 жыл|2019]]).
* ұлттық құрамы – [[қазақтар]] (93,03%), [[орыстар]] (5,09%), [[украиндар]] (0,09%), [[немістер]] (0,29%), [[қырғыздар]] (0,10%), [[корейлер]] (0,64%), [[өзбектер]] (0,07%), [[ұйғырлар]] (0,41%), басқалары (0,29%).
 
== Ауылдық округтер ==
Аудандағы 28 елді мекен 15 ауылдық округтерге біріктірілген:
* [[Ақдала ауылдық округі (Балқаш ауданы)|Ақдала ауылдық округі]]
* [[Ақжар ауылдық округі (Балқаш ауданы)|Ақжар ауылдық округі]]
* [[Ақкөл ауылдық округі (Алматы облысы)|Ақкөл ауылдық округі]]
* [[Бірлік ауылдық округі (Балқаш ауданы)|Бірлік ауылдық округі]]
* [[Балатопар ауылдық округі]]
* [[Бақанас ауылдық округі]]
* [[Бақбақты ауылдық округі]]
* [[Береке ауылдық округі]]
* [[Желтораңғы ауылдық округі]]
* [[Жиделі ауылдық округі (Алматы облысы)|Жиделі ауылдық округі]]
* [[Көктал ауылдық округі (Балқаш ауданы)|Көктал ауылдық округі]]
* [[Қараой ауылдық округі (Балқаш ауданы)|Қараой ауылдық округі]]
* [[Құйған ауылдық округі (Балқаш ауданы)|Құйған ауылдық округі]]
* [[Миялы ауылдық округі (Алматы облысы)|Миялы ауылдық округі]]
* [[Топар ауылдық округі]]
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Балқаш_ауданы» бетінен алынған