Мозамбик: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
54-жол:
=='''Мозамбик'''==
Мозамбик Республикасы – Оңтүстік-Шығыс Африкада орналасқан мемлекет. Жер аумағы 801,6 мың км2. Астанасы – Мапуту қаласы Халқы – 19,1 млн. Тұрғындарының 47%-ын макуа-ломве, 23%-ын тсонга, қалған бөлігін малави, шона, яо этн. топ өкілдері құрайды. Ресми тілі – португал тілі, макуа, малави, тсонга, шона, суахили тілдері де кең таралған. Халқының 30%-ы христиандар, 10%-ы мұсылмандар, 60%-ы жергілікті діни сенімдерді ұстанады. Мозамбик әкімшілік жағынан 11 провинцияға бөлінеді. Мемлекет басшысы – президент. Жоғарғы заң шығарушы органы – бір палаталы Республика ассамблеясы. Жоғары атқарушы органы – үкімет. Ұлттық мейрамы – Тәуелсіздік күні – 25 маусым (1975). Мозамбик 1975 жылдан БҰҰ-ға, [[Африка Бірлігі
'''Табиғаты.''' Елдің солтүстігінде биіктігі 2419 метрге дейін жететін Шығыс Африка таулары орналасқан. Ең биік жері батыстағы Матабеле (2436 м) шыңы. Шығыс мұхит жағалауларында ойпатты жазық бар, орталық бөлігі таулы келеді. Мозамбиктің негізгі өзендері: Замбези мен Лимпопо. Ең үлкен көлі ішінара Мозамбик аумағына орналасқан Ньяса (Малави) көлі. Негізгі пайдалы қазбалары: таскөмір, титан, темір кендері, боксит пен мыс. Солтүстігінде сирек ормандар, жағалауларында ылғалды саванна, ірі өзендердің жағасында мәңгі жасыл ағаштардың бірнеше түрлері өсетін орман бар. Жануарлар дүниесі бай әрі алуан түрлі болып келеді. Оңтүстік Африканың басқа жерлерінде ұлттық бақтар мен қорықтарды ғана мекендейтін [[Африка пілдері]],
'''Тарихы.''' Мозамбик жерін ежелгі заманнан бушмендер мен готтентоттар мекендеді. Кейіннен оларды банту тайпалары ығыстырды. Б.з. 1-мыңжылдығының соңы мен 2- мыңжылдықтың басында Мозамбик аумағында мемлекет бірлестіктері (ең ірісі Мономотапа) пайда болды. 8 ғасырдан бастап арабтар, 16 ғасырдың басынан португалдар Мозамбик жағалауларына өтіп, елге ішкерілей ене бастады. Португалдар 1505 жылы Софала фортын, 1508 жылы Мозамбик бекінісін салды. 1629 жылы португалдар Мономотапаның билеушісін өздеріне бағынышты ететін шартқа қол қоюға мәжбүр етті. 17 – 18 ғасырларда португал отаршылдары Мозамбик аумағында құл саудасымен айналысты. Құлдарды Бразилиядағы қант плантацияларына жұмыс істеуге тасыды. 1752 жылы Португалияның дербес отарына айналды. Португалдардың Мозамбиктің ішкі аудандарына толық билік орнатпақ болған әрекеттері Ватуа мемлекетімен арадағы ұзаққа созылған соғысқа әкеп соқты. Африкалықтар 1894 – 95 жылы отаршылдарды бірнеше рет жеңіліске ұшыратты. Тек 1895 жылдың соңында ғана португалдар ватуалықтарға тойтарыс беріп, басшыларын тұтқындады. Бұдан кейін де қарулы күрес 2 жылға созылды. 2-дүниежүзілік соғыстан кейін басқа Африка елдері сияқты Мозамбикте де ұлт-азаттық қозғалысы күшейді. 1962 жылы құрылған ФРЕЛИМО (Мозамбикті азат ету майданы) қарулы ұйымы тәуелсіздік алу жолында португалдармен күрес жүргізді. Нәтижесінде 1975 жылы 25 тамызда Португалия Мозамбиктің тәуелсіздігін мойындауға мәжбүр болды. Мозамбик ұлттық қарсыласу қозғалысы мен билік арасындағы 16 жылға созылған азамат соғысы 1992 жылы бейбіт келісімге қол қоюмен аяқталды.
| |||