Моңғолдың құпия шежіресі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

▲'''“Моңғолдың құпия шежіресі”''' – 13 – 14 ғасырлардағы жазба мұра. Моңғолияны мекендеген түркі тайпаларының ([[найман]], [[керей]], [[меркіт]], [[қоңырат]], [[жалайыр]], [[татар]], [[ұйғыр]]) тұрмыс-тіршілігі, әлеуметтік-саяси өмірі суреттелген, сондай-ақ тарихы, тілі, [[этнография]]сына қатысты деректер мол кездеседі. Шежіре шамамен 1240 жылы аяқталған. Авторы белгісіз, ол [[хан]] ордасында қызмет етіп, еңбекті ұйғыр әліпбиі негізінде жазған. Еңбек [[ақсүйек]]тер ғана оқитын мемлекеттің ішкі-сыртқы саясаты, стратегиясы мен тактикасы, әскери доктринасы жайлы жазылған кітап болғандықтан “Моңғолдың құпия шежіресі” аталған. 1382 жылы қытайлар шығарманы қытай әліпбиімен қайта көшірген. Осылайша моңғол тілінде, қытай әліпбиінде жазылған нұсқа [[Пекин]] архивінде сақталды. Еңбекті [[моңғол]] ғалымдарымен қатар шетелдіктер де зерттеді. [[Еуропа]]лықтар алғаш орыс ғалымы [[И.Кафаров]]тың қысқаша аудармасы (1866) арқылы таныды, кейіннен неміс зерттеушісі Хейниш (1937), кеңес тарихшысы С.А. Козин (1941), француз ғалымы [[П.Пеллио]] (1949) толықтай аударып, бастырды. [[Қ.Дамдинсүрэн]], [[Ш.Гадамба]], [[Д.Цэрэнсодном]] секілді моңғол ғалымдары құнды зерттеулер жасады. 1969 жылы “Моңғолдың құпия шежіресі” қазақ тілінде [[М.Сұлтанияұлы]]ның тәржімалауымен [[Баян Өлгий]] қаласында жарық көрді. Өлеңін аударған [[И.Байбатырұлы]], алғысөзін жазған [[Б.Бұқатұлы]]. “Моңғолдың құпия шежіресі” 1998 жылы Алматыда, 2002 жылы [[Улан-Баторда]] қазақ тілінде қайта жарияланды.<ref> Қазақша инцеклопедия 6 том 27 бет. </ref>

▲== пайдаланған әдебиеттер==

▲<references/>