|
}}
'''Франклин Делано Рузвельт<ref>[http://genealogy.about.com/library/surnames/r/bl_name-ROOSEVELT.htm.ROOSEVELT - Name Meaning & Origin]</ref>''' ({{lang-en|Franklin Delano Roosevelt}}, [[30 қаңтар]] [[1882 жыл]], [[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йорк штаты]] – [[12 сәуір]] [[1945 жыл]], Уорм-Спрингс, [[Джорджия]] штаты) – ХХ ғасырдың бірінші жартысының әйгілі саясаткерлерінің бірі, [[АҚШ]]-тың 32-президенті. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] кезінде және [[Ұлы тоқырау]] жылдары [[АҚШ]]-ты басқарған. АҚШ-тың тарихындағы екі мерзімнен астам сайланған жалғыз президент.
== Өмірбаян==
[[1904]] жылы [[Гарвард университеті]]н, [[1907]] жылы [[Колумбия университеті]]н бітіріп, заңгер мамандығын алған.
[[1910]] жылы [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық партиядан]]дан Нью-Йорк штатының сенатына сайланады. [[1912]] жылы қайта сайланады. 1913-20 жылдары АҚШ Теңіз істері министрінің орынбасары болып қызмет атқарады. [[1928]] жылы Нью-Йорк штатының губернаторы болып сайланады .
[[1930]] жылы қайта сайланып, дағдарыс кезінде күйзелген халыққа мемлекет тарапынан көмек беру жүйесін құрады.
[[1932]] жылдан бастап президенттік сайлауларда қатарынан төрт мәрте жеңіске жетеді. Демократтар мен Рузвельттің елді дағдарыстан шығару бағдарламасы «жаңа бағыт» деп атанды. Бұл бағдарлама мемлекеттің қаржы, экономика-әлеуметтік саласы жан-жақты қамтылған терең жүйелі реформа болды. Рузвельт әкімшілігінің реформалары әлеуметтік экономикалық мәселелерді шешуде мемлекеттің рөлін көтереді, елдің сыртқы саяси ұстаным, бағдарларына да өзгерістер енгізіледі.
[[1933]] жылдың қарашасында АҚШ пен [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] арасында дипломаттық қатынас орнап, келіссөздер жасалады.
АҚШ-тың [[Адольф Гитлер|Гитлерге]]ге қарсы одаққа қатысуы Рузвельт есімімен тығыз байланысты. Рузвельт АҚШ-тың [[Латын АмерикаАмерикасы]]сы елдеріне көзқарасын өзгертіп, 1933 жылы «Тату көрші» саясатын жариялайды да, [[Гаити]]ден АҚШ әскерлерін қайтарып алады.
1930 жылдары фашистік мемлекеттердің басқыншылық саясат жүргізуі және соғыс қаупінің күшеюіне байланысты [[Еуропа]]ға қатысты саясатта Рузвельт пен оның пікірлестері Батыс Еуропаның демократиялық мемлекеттерімен, оның ішінде [[Англия]]мен, жақындасу қажет деген ойда болды. Алайда АҚШ [[бейтарап саясат]] ұстануға ұмтылды.
[[1935]] жылы конгресс бейтараптылық туралы заң қабылдайды.
[[Сурет:Yalta_summit_1945_with_Churchill,_Roosevelt,_Stalin.jpg|thumb|left|200px|Черчилль, Рузвельт (ортада) және Сталин, Ялта конференциясы 1945 ж.]]
Америкалықтар өз тарихында тұңғыш және соңғы рет [[1940]] жылы Рузвельтті үшінші рет президент етіп сайлайды. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] басталғаннан кейін Рузвельт әкімшілігі конгресстен бейтараптылық туралы заңды жоюға және Англия мен [[Франция]]ға әскери жабдықтар беруге мүмкіншілік алды. [[1941]] жылы 11 наурызда [[ленд-лиз]] туралы заң қабылданады. Бұл заң фашистік басқыншылыққа қарсы күрес жүргізіп жатқан елдерге құрал-жабдықтарды жалға беруге рұқсат ететін заң болатын. [[1943]] жылы қаңтарда [[Касабланка]]да өткен конференцияда Рузвельт Германияның, [[Италия]] және [[Жапония]]ның «сөзсіз тізе бүккеніне» дейін соғысатынын мәлімдеді. Үш ұлы держава: КСРО, АҚШ және Ұлыбритания басшылары [[Тегеран]]да (1943 жылы 28 қарашада ) және [[Қырым]]да ([[1945]] жылы ақпан ) өткен конференциялар шешімдеріне қол қойды. [[1944]] жылы дүниежүзілік соғыстың болып жатқандығына байланысты 4-рет президент болып сайланған кезде Рузвельт соғыстан кейін Ұлы державалардың ынтымағын нығайту жөнінде пікір ұсынды.
Рузвельт мемлекет қайраткері және дипломат ретінде АҚШ саясатының соғыстан кейінгі қалыптасуы мен дамуына зор үлес қосып, 20-шы саясатшы ретінде тарихта қалды.
| 
.svg){kind=link}
.svg){kind=link}