Шерғазы (Хиуа ханы)

Шерғазы

Шерғазы — Хиуа хандығының ханы (1715 — 1728). 18 ғасыр басталар кезеңде Хиуа тағын Шахнияз (1688 — 1702) иеленген еді, одан кейін билікті Араб Мұхаммедхан ҚҚ (1702 — 1714) басып алды. Ол билік еткен жылдары сұлтандардың тақ үшін күресі толастамады. Осындай өзара қырқысудың нәтижесінде билік басына келген Шерғазы Мешхедке шабуыл жасап, көп олжамен оралды. Алайда бұл уақытта мемлекетке солтүстіктен қауіп-қатер күшейді. Ресей патшасы Петр І Хиуа хандығын басып алу мақсатында Каспий теңізінің шығысына Бекович Черкасский бастаған экспедицияға аттандырды (қ.Хиуа экспедициясы). Бұл экспедицияның сәтсіздікке ұшырағанына қарамастан Ресей Хиуа хандығын басып алу ниетінен бас тарта қоймады. Бұхар хандығы да Хиуа хандығының күшейіп кетуіне жол бергісі келмей, Ресейдің іс-әрекетін қолдап отырды. Көп ұзамай Бұхара ханы Әбілпейіз Шерғазыға қарсы өз әскерін аттандырды. Осындай жағдайда Шерғазыны қарсыластары өлтіріп кетті. Хиуада тақ үшін қиян-кескі шайқастар қайтадан басталды. Ішкі және сыртқы жағдайдың аса ушыққанына байланысты Хиуа билеушілері Кіші жүз ханы Әбілқайырмен одақтасуға тырысты. Әбілқайырдың ықпалымен Хиуа ақсүйектері ханның немере інісі, қазақ сұлтандарының бірі Елбарысты таққа отырғызды.

Тағы қара

• Елбарыс хан

Пайдаланылған әдебиеттер

• Новая экспедиция Бековича-Черкасского в Среднюю Азию // Известия АН СССР, серия географическая, Килжецкая Е.А., , 1960
• Узбекистон Республикаси. Энциклопедия 1997