Желайдар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
53-жол:
}}
 
[[Сурет:Hepatica_transsilvanica_flower.jpg|thumb|right|190px|ЖЕЛАЙДАРЖелайдар]]
[[Сурет:Hakusanitige.JPG|thumb|left|120px|''[[Anemone narcissiflora]]'']]
'''Желайдар''' (Anemone) — [[сарғалдақтар тұқымдасы|сарғалдақтар тұқымдасына]] жататын [[көп жылдық өсімдік]].. Желайдардың бұрынғы КСРО аумағында 46 түрі өседі, олардың көпшілігі улы келеді. '''Негізгілері''':
* '''Емен Ж.желайдар''' (А. nemorosa) гүлі ақ немесе қызғыл түсті болады. Бұрынғы [[КСРО]]-ның Еуропалық бөлімінің көлеңкелі ормандарында[[орман]]дарында өседі.
* '''Орман Ж.желайдар''' (А. silvestris) — өте улы өсімдік. Ақ күлтелі, ірі гүлі болады. Көбінесе селдір тоғайдың және бұталардың арасында өседі, кейде шабындықта да кездеседі. * '''Сарғалдақ желайдар''' (А. ranunculoides) гүлінің көлемі ұсақ, түсі сары болады. Сирек тоғайдың ішінде өседі.
Дүние жүзінде кең тараған, 150-дей түрі белгілі. [[Қазақстан|Қазақстанның]] барлық жерлерінде өсетін 11 түрі бар. Биіктігі 10 – 50 см-дей, сабағы тік өседі; сыртын түк басқан. Тамырына жақын жерінде жапырағы болмайды. Жапырағы сүйір, сағағы қысқа болады. Ірі гүлдері ақ сары, көгілдір түсті, олар сабақтың ұшында дара немесе [[шатырша гүлшоғыры|шатырша гүлшоғырына]] топтасады. Ерте көктемде гүлдейді. [[Жеміс|Жемісі]] – тұмсығы иілген қысқа ұрық. Желайдардың жапырағының құрамында дәмі ащы [[анемонол]] болады. Одан ауруды бәсеңдететін және жүрекке әсер ететін [[анимонин]] бөліп алады. Тамырынан алынатын улы шырынды кейде сүйелді кетіру үшін пайдаланады. Желайдарды пайдаланған кезде өте сақ болған жөн, өйткені ол улы өсімдік. Сондай-ақ Желайдаржелайдар өте әдемі өсімдік болғандықтан, сәндік үшін де өсіріледі.
[[Сурет:Anemone_rivularis%2C_RBGE_2010%2C_3.jpg|thumb|right|190px|ЖЕЛАЙДАР]]
[[Сурет:Hepatica_transsilvanica_flower.jpg|thumb|right|190px|ЖЕЛАЙДАР]]
Дүние жүзінде кең тараған, 150-дей түрі белгілі. [[Қазақстан|Қазақстанның]] барлық жерлерінде өсетін 11 түрі бар. Биіктігі 10 – 50 см-дей, сабағы тік өседі; сыртын түк басқан. Тамырына жақын жерінде жапырағы болмайды. Жапырағы сүйір, сағағы қысқа болады. Ірі гүлдері ақ сары, көгілдір түсті, олар сабақтың ұшында дара немесе [[шатырша гүлшоғыры|шатырша гүлшоғырына]] топтасады. Ерте көктемде гүлдейді. [[Жеміс|Жемісі]] – тұмсығы иілген қысқа ұрық. Желайдардың жапырағының құрамында дәмі ащы [[анемонол]] болады. Одан ауруды бәсеңдететін және жүрекке әсер ететін [[анимонин]] бөліп алады. Тамырынан алынатын улы шырынды кейде сүйелді кетіру үшін пайдаланады. Желайдарды пайдаланған кезде өте сақ болған жөн, өйткені ол улы өсімдік. Сондай-ақ Желайдар өте әдемі өсімдік болғандықтан, сәндік үшін де өсіріледі.
 
== Пайдаланылған әдебиеттер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Желайдар» бетінен алынған