III Джеймс (Шотландия королі): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш «Шотландия корольдері» деген санатты аластады; «Шотландия королдері» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен) |
ш clean up, replaced: Стерлинг сарайы → Стерлинг қамалы using AWB |
||
64-жол:
| Азаматтығы =
| Туған күні = 10.07.1451
| Туған жері = [[Стерлинг
| Қайтыс болған күні = 11.06.1488
| Қайтыс болған жері = [[Стерлинг (Шотландия)|Стерлинг]], [[Шотландия]]
105-жол:
25 мамырда 1465 жылы епископ Кеннедидің қайтыс болуы елді беделді көшбасшыдан айырды. Бұнымен елдегі билікті басып алып, жас патшаны бақылауында ұстаған, [[Роберт Бойд, 1-ші Килмарнок лорды|Бойд лорды, Роберт]] пайдаланды. Бойдтың ұлы, [[Томас Бойд, 1-ші Арран графы|Томас]], Яков III-нің апайы Марияға үйленіп, 1-ші [[Арран графы]] атанды.
Алайда Бойдтар өздерін байытуымен қатар, сыртқы саясатта үлкен жетістікке қол жеткізді: 1468 жылдың 8 қыркүйегінде Даниямен шарт жасалды, оған сәйкес Король Яков III әйелдікке [[Дания патшалығы|Дания]] королі [[Кристиан I|Кристиан I-нің]] жалғыз қызын алды, ал жасау ретінде Дания [[1266 жыл
Патшаның некеге тұруы туралы келіссөздер аяқталуы Бойдтардың биліктен кетумен қатар болды: король Яков III он жеті жасқа толып, қамқорлықтан құтылуға асықты. Бойд лорды, Роберт пен Арран графы, Томас елден қашуға мәжбүр болды.
134-жол:
== Лодерлік бүлік ==
1482 жылы ақсүйек жасақтарын әскерге шақыруды патшаның ішкі саясатының тиімсіздігіне, барондарды әкімшілікке араласудан алшақтату, фавориттерінің озбырлықпен жоғарғы билік органдарын иемдену және ең бастысы, жер меншіктегі кепілдіктердің жоқтығына қанағаттанбаған шотланд магнаттары пайдаланып қалды. [[Арчибальд Дуглас, 5-ші Ангус графы|Ангус графының]] бастамасымен Лодерде жиналған шотландтық барондар патшаның фавориттерін ұстап, жазалады. Яков III-нің өзі көтерілісшілердің бірі - бауыры [[Джон Стюарт, Атолл графы|Атолл графының]] бақылауымен [[Эдинбург сарайы
Лодерлік бұлікпен ағылшындар дереу пайдаланды: олардың әскері Эдинбургке келді. Ағылшын әскерімен бірге Шотландияның патшасын құлатуды жоспарлаған Олбани герцогы да оралды. Ол роялистермен келісіп, елдегі билікті басып алды: Лодерлік бүліктің басшылары конструктивті бағдарламаны ұсына алмады, көп ұзамай олар биліктен ығыстырылды. Атолл графы патшаны Олбани герцогына тапсырды. Сонымен қатар, 2482 жылдың 24 тамызында Берикті мәңгілікке Англияның құрамына енгізді.
143-жол:
Лодерлік бүлік пен Олбани герцогының таққа талаптары, Яков III-ні көтеріліс басылғаннан кейін өз саясатын түбегейлі өзгертуге мәжбүрлемеді. Тек [[Колин Кэмпбелл, 1-ші Аргайл графы|Аргайл графы]] бастаған роялистердің бір бөлігі ғана ел үкіметіне қатысуға рұқсат етілді. Англиямен одақ қайта жанданды: шотландтық жасақтар 1485 жылы [[Генрих VII (Англия королі)|Генрих Тюдорға]] ағылшын тағын басып алуда қолдау көрсетті. [[Шотландық маркалар|Шекарадағы]] барондар, бітімге қарамастан, ағылшындардың жерін тонауларын қоймады. Яков III барондарға қатал түрде қысым көрсетті, бірақ бұл қарсылықты күшейтті.
Бұл жолы наразылық тудырғандарды патшаның үлкен ұлы 15 жасар Ротсей герцогы, Яков бастады. Патша мен ханзада арасындағы қақтығыс кезінде Яков III-нің жағында солтүстік Шотландияның магнаты мен биік таулардағылардың көбісі болды, ал ханзаданы елдің оңтүстігіндегі барондар қолдады. 1488 жылы 11 маусымда [[Сочиберн түбіндегі шайқас
[[Сурет:James_III_and_Margaret_of_Denmark.jpg|thumb|right|200px|Яков III мен [[Маргарита Даттық (Шотландия королевасы)|Маргарита Даттық]]]]
Тұрақты аңыздар, XVI ғасырдың жазушыларының өте сенімді емес дәлелдеріне негізделген құжаттарда, Яков III шайқастан кейін, Бэннокбёрнге жақын Милтаунде өлтірілді делінеді. Бұл пікірді қолдайтын замандастардың ешқандай дәлелдері жоқ, бірақ кейінірек [[Вальтер Скотт
Патшаның басқа қателіктері болса да, Яков 1482 және 1488 жылдардағы әскери жанжалдарға қатысқанын және құрлыққа әскерді қондыруға арналған утопиялық жобаларын ескере отырып, оның қорқақ емес екендігіне көз жеткізуге болады. Сірә, ол шайқас қызып тұрғанда қаза тапты. Яков III Камбускеннет аббаттығында әйелімен бірге жерленген.
156-жол:
*Donaldson, G. ''Scottish Kings,'' 1967
*Nicholson, R. ''Scotland: the Later Middle Ages,'' 1974
[[Санат:Стюарттар]]
| |||