Малайя топаралы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: '''Малайя топаралы''' — Жер шарындағы ең ірі аралдар шоғыры. Экватордың 6° с.е....
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Java map.png|thumb|[[Ява аралы]]]]
'''Малайя топаралы''' — [[Жер шары|Жер шарындағы]] ең ірі аралдар шоғыры. [[Экватор|Экватордың]] 6° с.е. мен 11° о.е. аралығындағы екі қапталын алып жатыр. Құрлықтық Азия мен Австралияның аралығында. Жалпы ауданы 2 млн. км², 10 мыңға тарта аралдар кіреді. Үлкен және [[Кіші Зонд]], [[Филиппин]], [[Молукка]] аралдары және көптеген ұсақ аралдар тобынан тұрады. Ең ірілері [[Үлкен Зонд]] аралдар тобындағы [[Суматра]], [[Калимантан]], [[Сулавеси]] және [[Ява]] аралдары. Жер бедерінде биіктігі орташа және аласа таулар көп. Ең биік жері Калимантан аралындағы [[Кинабалу тауы]] (4101 м). Ірі аралдарда жазықтар бар. [[Малайя топаралы]] [[Альпі]]-[[Гималай]] және [[Тынық мұхит]] қатпарлы белдеулерінің түйіскен жерінде орналасқан. Сөнген және әрекетті жанартаулар көп ([[Кракатау]], т.б.). Климаты экваторлық және субэкваторлық, ыстық әрі ылғалды. Ауаның температурасы жыл бойы бірқалыпты, 23 — 27°С. Жылдық [[жауын-шашын]] мөлшері 1500 — 2000 мм, тауларда 5000 мм-ден асады. Өзендері қысқа, суы мол. Жазықтарда және аласа тауларда [[тропиктік ормандар]] өседі (пальманың түрлері, [[фикус]], [[панданус]], [[банан]], т.б.). Түрлі маймылдар ([[орангутанг]], [[гиббон]], т.б.), [[жолбарыс]], [[піл]], [[мүйізтұмсық]], орман құстары мекендейді. Кен байлықтарынан [[мұнай]], [[темір]], [[никель]], [[марганец]], т.б. кендердің қоры мол. Малайя топаралы [[Индонезия]], [[Малайзия]] және [[Филиппин]] мемлекеттерінің аумағына кіреді.
 
[[Сурет:IndonesiaEastKalimantan.png|thumb|[[Калимантан аралы]] және [[Малайя|Малайяның]] басқа аралдары]]
Климаты экваторлық және субэкваторлық, ыстық әрі ылғалды. Ауаның температурасы жыл бойы бірқалыпты, 23 — 27°С. Жылдық [[жауын-шашын]] мөлшері 1500 — 2000 мм, тауларда 5000 мм-ден асады. Өзендері қысқа, суы мол. Жазықтарда және аласа тауларда [[тропиктік ормандар]] өседі (пальманың түрлері, [[фикус]], [[панданус]], [[банан]], т.б.). Түрлі маймылдар ([[орангутанг]], [[гиббон]], т.б.), [[жолбарыс]], [[піл]], [[мүйізтұмсық]], орман құстары мекендейді. Кен байлықтарынан [[мұнай]], [[темір]], [[никель]], [[марганец]], т.б. кендердің қоры мол. Малайя топаралы [[Индонезия]], [[Малайзия]] және [[Филиппин]] мемлекеттерінің аумағына кіреді.
<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]] 6 том</ref>
==Пайдаланған әдебиет==