Бозторғайлар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

}}

'''Бозторғайлар''' (''Alaudіdae'') – [[торғайлар]] отрядына жататын сайрағыш [[құстар]] тұқымдасы. [[Жер]] шарында кең тараған, тек [[Антарктида]] кездеспейді. 15 туысы, 75 түрі анықталған (1 түрі – Халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген). Қазақстанда ''6 туысқа'' жататын ''13 түрі'' бар. Бозторғайлар [[шөл]], [[шөлейт]] және [[қиыршықтасты жазық дала]]да, тау жайылымында, елді мекен маңында, кейде орман алаңында кездеседі. Дене тұрқы ''12 – 23 см''. Қанаттары ұзын, аяқтары қысқа. Артқы бармағында ұзын тырнағы бар. Әдетте, түсі [[бозғылт]], көбінесе мекендеген жерінің түсіне қарай өзгеріп отырады. Бұл қасиеті құсты жерде жүргенде жасырып, бірден көзге байқатпайды. Ұя салмаған кезде, топтасып ұшады. Бұлардың ішінде ең көп кездесетіні – бозторғай (Alauda arvensіs). Оның қанатының ''ұзындығы 8,5 – 14 см'', ''салмағы 30 – 48 г''. Ол [[Қазақстан]]ның шөлді даласынан басқа аумағында кеңінен тараған. Бозторғайлар жердегі шұқырларға ұялап, оған ''2 – 6 тарғыл'' жұмыртқа салады, кейбір түрлері жылына ''2 рет'' жұмыртқалайды. Балапандарының денесін, әсіресе, жонын қалың мамық жапқан. Бозторғайлар – жыл құсы. Олар [[қыстау]] үшін күзде оңтүстіктегі жылы аймақтарға ұшып кетеді, қысы жұмсақ жылдары Қазақстанның [[оңтүстік]] аудандарында қыстап қалады. Бозторғайлар [[өсімдік]] дәнімен және [[жәндіктер]]мен қоректенеді. [[Арамшөп]]тердің де дәнін жеп, [[ауыл шаруашылығы]]на пайда келтіреді.<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”</ref>

 

Денесі 12-23 см, қанаттары ұзын. Түсі топырақ тәрізді. Көпшлік түрлерінін еркектері ұя маңында ән салып ұшады. 15 туысы белгілі. Олардың 75 түрі бар, (Оңтүстік Америкада, 1, Австралияда, 2). ТМД-да 7 туысы 14 түрі таралған. Олар бозторғай, (Alanda arvensis), далалық, (Melanocozypha calandra), құлақты бозторғай, (Eremorphila alpestris), шөлді жер бозторғайы, (Ammomanes deserthi) және ТМД-да эндемик қара (М. yeltoniensis) және ақ бозторғай, (М. leucoptera). Бозторғайлар тундрадан бастап далалық және шөлді аймақтарды мекендейді. Көпшілік түрлері жылы жақта қыстайды. Ұяларын жерге салады. 2-6 жұмыртқа табады. Қоректері, жәндіктер мен өсімдік дәні. 1 түрі ХТҚО Қызыл кітабына енген.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref>