Гауһаршад: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш «Ханбикелер» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен)
 
100-жол:
 
== Өмірбаяны ==
Ханбике саяси аренада кем дегенде 50 жасында [[Герейлер (әулет)|Қырым әулетінің]] өкілі [[Сафа Герей]] ханның кезінде пайда болды. Оның билікке келуі Қазанға қарсы бірнеше сәтсіз жорықтар жасаған [[Ұлы Мәскеу кінәздігі|Мәскеу кінәзі]] [[ІІІ Василий|Василий III]] көңіліне жақпады. Сонымен қатар, Ресей үкіметі Қазан хандығымен сауданы шектеді. Соғыс пен шектеу шаралары сауданы қатты бұзып, ресейліктерге де, қазандық көпестерге де зиян келтірді, бұл наразылық тудырды. Ресеймен қалыпты қатынастарды қалпына келтіру қажеттілігі туралы сана өсті. Қазан ақсүйектерінің көптеген көрнекті өкілдері билікке жаңадан келген қырымдық мәртебелі адамдардың болуына наразы болды. Бұл қастандықты Кіші Әли мырза, [[Болат Шырын]] бек және елші [[Ибраһим (Қазан елшісі)|Ибраһим]] басқарды, [[Фёдор Иванович Карпов|Ф.И.Карпов]] (басқа мәліметтер бойынша [[Фёдор Андреевич Карпов (елші)|Ф.А. Карпов]]) және Меньшой Путятин орыс дипломаттары қастандықта белсенді рөл атқарды. [[ҰлығҰлық Мұхаммед хан|ҰлығҰлық Мұхаммедтен]] тараған ескі әулеттің жалғыз өкілі Гауһаршад ханбикенің айналасына қастандық жасаушылар топтасты. 1531 жылы мамырда Қазан қаласында төңкеріс болды. Сафа Герей әйелімен бірге оның әкесіне, ноғай мырзасы Мамайға қашып кетеді. Уақытша үкімет құрылып, оның басында Гауһаршад ханбике тұрса, онда құрамына Кіші Әли мен Болат Шырын кірді. Шығысшыл партияның көрнекті өкілдері - Сібір бегі Раст, Сафа Герей ханның аталығы, Әли Шаһқұл және басқалары өлім жазасына кесілді.
 
Ресей үкіметі бұрын құлатылған [[Шаһғали хан|Шаһғалиді]] таққа қайта отырғызғысы келді, бірақ Қазан үкіметі табанды қарсылық көрсетті және Мәскеу Шаһғалидің інісі, жас Қасым ханзадасы [[Жанғали хан|Жанғалидің]] ұсынылған кандидатурасымен келісті. Жас хан тек номиналды мемлекет басшысы болды. Регент ретінде үкіметті Гауһаршад ханбике басқарса, грамоталарда аталған Болат пен Танай бектер билікте болды. Үкімет Ресей үкіметімен тығыз қарым-қатынаста болды. 1533 жылы маусымда Гауһаршадтың көндіруімен Жанғали хан жаңа сайланған ноғай биі [[Жүсіп би|Жүсіптің]] қызы [[Сүйімбике]] бегімге үйленді. Неке жайлы Мәскеумен келісу үшін Аппақ оғлан, Қадыш бек (Өтіс бектің бауыры), Қасым бегі Құтлы Болат және елші Еутектен тұратын елшілік жіберілді. Шамасы, ханның үйленуі оның кәмелет жасына толуын және ресми регентіктің аяқталуын білдірсе керек, бірақ Гауһаршад ханбике өзінің регенттігі аяқталғаннан кейін де, мемлекет істеріне ықпалын жоғалтпай, оны тағы 12 жыл сақтап қалды.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Гауһаршад» бетінен алынған