Тәжік Кеңестік Социалистік Республикасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
131-жол:
== Тарихы ==
1924 жылы 14 қазанда Орта Азиядағы [[КСРО ұлттық-аумақтық бөлініс|ұлттық-аумақтық межелеп бөлудің]] нәтижесінде Өзбек КСР- құрамындағы [[Тәжік Автономиялы Социалистік Кеңестік Республикасы|Тәжік Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы]] (Тәжік АКСР) ретінде құрылды.
КСРО Кеңестерінің III кезектен тыс съезі 1929 жылы 16 қазанда құрамына Таулы Бадахшан, Гарм, Гиссар, Күләб, Қорғантөбе, Пенжакент автономиялы облыстары, Ұлытөбе округі сондай-ақ Өзбек КСР берілген [[Хожанд округі]] кірген Тәжік АСКР Тәжік КСР айналдыру туралы Декларацияны мақұлдады. Тәжік КСР КСРО құрамындағы жетінші одақтас республика атанды. Тәжік КСР аумағы 142,5 мың км, халқы 1 млн 150 мың адам, халықтың 72% тәжіктер болды<ref>''Саъдиев Ш. С.'' Тәжік халқының тарихы. Краткий курс лекций. — Душанбе, 2012. — Б. 103.</ref>. 1950-1960 жылдары Өзбек КСР-інен қазіргі Матчин және Зафарабад аудандары берілді.
[[1929 жыл|1929 жылғы]] [[5 желтоқсан|5 желтоқсаннан]] бастап — тікелей [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|Кеңес Одағының]] құрамындағы республика<ref>[https://naukaprava.ru/catalog/1/129/182/201/58176?view=1 КСРО Орталық Атқару Комитетінің 1929 жылғы 5 желтоқсандағы «Тәжік одақтас республикасының КСРО-ға тікелей кіруі туралы» Жарлығы // Собрание законов и распоряжений Рабоче-Крестьянского Правительства Союза Советских Социалистических Республик. — № 75. — 21.12.1929. — С. 1414—1415.]</ref>. Республиканың орыс тіліндегі ресми атауы өзгерген жоқ, дегенмен әр уақытта тәжік тілінде бірдей ұғымдар аттарының әр түрлі нұсқалары басым болды: орыс. «кеңес» — парс. «шура», еуропа. «республика» - араб. «джумхурия». Осыған байланысты республика 1929-1938 жж. {{lang-tg|Джумхурии Советии Сосиалистии Тоджикистон}}, 1938-1989 жж. — {{lang-tg|Республикаи Советии Социалистии Тоҷикистон}}, ал 1989 жылдан бастап — {{lang-tg|Ҷумҳурии Шӯравии Сосиалистии Тоҷикистон}} деп аталды.
1991 жылы 31 тамызда Тәжік КСР Жоғарғы Кеңесі республиканы [[Тәжікстан|Тәжікстан Республикасы]]<ref>[http://www.mmk.tj/ru/library/ob_izmeninie_nazvaniya_tadzhikskoi_ssr.doc Тәжік КСР-нің 1991 жылғы 31 тамыздағы № 378 «Тәжік Кеңестік Социалистік Республикасының атауын өзгерту және Тәжік КСР Конституциясына (Негізгі заңына) өзгерістер енгізу туралы» Заңы]</ref> - {{lang-tg|Ҷумҳурии Тоҷикистон}} деп өзгертті, бұл КСРО Конституциясының 71-бабына сәйкес келмейді.
[[1991 жыл|1991 жылы]] [[9 қыркүйек|9 қыркүйекте]] Тәжікстан Жоғарғы Кеңесі республиканы тәуелсіз мемлекет деп жариялады<ref>[http://www.gorby.ru/userfiles/tadgikistan(1).pdf Тәжікстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 1991 жылғы 9 қыркүйектегі мәлімдемесі]</ref><ref>[http://ru.parlament.tj/zakon-i-postanovlenie/postanovlenie-verxovnogo-soveta-respubliki-tadzhikistan-o-provozglashenii-gosudarstvennoj-nezavisimosti-respubliki-tadzhikistan/ Тәжікстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің 1991 жылғы 9 қыркүйектегі № 392 қаулысы]</ref>.
Тәжікстан Республикасы (Тәжік КСР) 1991 жылы 26 желтоқсанда КСРО құлдырауына дейін «одақтас республиканың КСРО құрамынан шығуына байланысты мәселелерді шешу тәртібі туралы» 1990 жылғы 3 сәуірдегі КСРО Заңында көзделген процедуралар орындалмағандықтан ресми түрде КСРО-ның құрамында болды.
== Басшылық ==
== Дереккөздер ==
| |||