Жәнібек хан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Әбдіжүрсін (т) өңдемелерінен Орел Карл соңғы нұсқасына қайтарды Тег: Rollback |
Sabyrzhan07 (талқылау | үлесі) шӨңдеу түйіні жоқ |
||
57-жол:
== Басқаруы ==
[[1456 жыл]]ы [[Қыпшақ даласы|Дешті-Қыпшақ]]та шайбандық [[Әбілқайыр хан (Өзбек хандығы)|Әбілхайыр хан]] билікті қолына алған соң, көшпенді халықтың Жәнібек пен [[Керей хан|Керей]] бастаған бір бөлігі Моғолстанға қоныс аударып, [[Шу]] мен Қозыбасы өзендерінің аңғарында орын тепті. [[Моғолстан]] ханы өз қарсыластарымен болатын күресте көмектесер деген есеппен қазақ басшыларымен одақтас болды. Өзара қырқысулар мен соғыстардан жапа шеккен 200 мыңға жуық көшпенділер Жәнібек хан мен [[Керей хан]]ның маңына топтасты, олардың билігінің күшеюі [[1468 жыл]]ы [[Моғолстан]]ға әскери жорық жасамақ болып, бірақ жол үстінде кенеттен қайтыс болған Әбілқайырға олар тарапынан қауіп төнуі мүмкін деген ой салды.
Жәнібек хан қазіргі Шу стансасының солтүстік - шығыс жағындағы Хантауды қоныстанған.
63-жол:
Әбілқайыр хан өлімінен кейін хан тағы үшін болған өзара қырқысулар [[Қыпшақ даласы|Дешті-Қыпшақ]]та өрши түсті, оған туған жерге оралуды көздеп жүрген Жәнібек хан мен [[Керей хан]] да араласып кетті. Олар [[Әбілқайыр хан (Өзбек хандығы)|Әбілқайыр]] мұрагері [[Шейх-Хайдар бен Әбілхайыр|Шейх-Хайдар хан]]мен кескілескен шайқасқа түсті. Өз әміршілері тарапынан ешқандай көмек ала алмаған Шейх-Хайдар билік үшін күресте жеңіліске ұшырады. Бұдан кейін Дешті-Қыпшақтағы билік [[Ұрыс хан|Орыс хан]]ның тұқымдары — Жәнібек хан мен [[Керей хан]]ның қолдарына өтті. Олар тағы да отыз жыл бойы шайбанилықтармен табан тіресе шайқасты.
Биліктің [[Ұрыс хан|Орыс хан]] тұқымдарының қолына өтуі де «Көшпелі өзбектер мемлекетіндегі» саяси жағдайды өзгерткен жоқ. Дегенмен, бұл оқиға «Көшпелі өзбектер мемлекеті» атының Дешті-Қыпшақ болып өзгеруіне ықпал етті. Бір кездері [[Моғолстан]]ға қоныс аударған адамдар [[Өзбек ұлысы]]нда «қазақтар» деп атала бастады және бұл атау бүкіл хандыққа тарай бастады. Билік үшін күрес Жәнібек хан мен оның үзеңгілестері қазақтардың бірігуі мен [[Қазақ хандығы]]ның құрылуына үлес қосты.
[[
Жәнібек ханның Дешті-Қыпшаққа оралғаннан кейін билігін күшейткені туралы, өмірінің соңғы жылдары мен өлімі туралы деректер жоқ. Оның есімі тарихи деректерде соңғы рет [[1473 жыл]]ы кездеседі. Бұдан кейінгі жылдары [[Керей хан]] туралы ғана айтылған. Жәнібек хан жиі болатын шайқастардың бірінде қаза тапқан деп болжауға болады. Сақталып қалған халық аңыздары мен өлеңдерінде Жәнібек ханды Әз Жәнібек деп атаған.
|