Ұдмұрттар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
→Мәдениеті: дереккөз |
толықтыру |
||
25-жол:
Жақсы жолға қойылған егін шаруашылығының арқасында Ұдмұрт халқы егіннің алуан түрлерін алуға қол жеткізді. Адамдар әрқашан минералдарға, витаминдерге, белоктарға, микроэлементтерге бай тағамдарды жеген. Ұдмұртияның асханасы дәнді және бұршақ дақылдарына бай. Бұршақтан кисель қайнатылады, сорпалар пісіріледі. Нан өнімдері әрқашан жоғары бағаланады. Табани - ең сүйікті шелпек наны болып саналады. Қышқыл қамырдан жасалған бұл кішкентай шелпектерге еріген сары май мен қаймақ қосылады, кейде тұздалған сүзбе қосылады. Жаздың күнінде мұндай тортты жидектермен жеуге болады, ол тек ыстық күйде желінеді.
Сан алуан түрлі тағамдардың ішінен ұдмұрт тұшпарасын айтуға болады. Олардың көптеген түрлері бар. [[Салма]]лары қой еті, шошқа еті, шалғам, саңырауқұлақтар, сүзбе т.б. болуы мүмкін. Мереке күндері перепечи пісіреді, бұл тағам чебуректерге ұқсайды. Салмалары картоп, шалғам, қырыққабат, саңырауқұлақтар, тауық жұмыртқалары болуы мүмкін.
Ең танымал сусын - сур. Бұл
Әйелдер тоник тәрізді кенеп көйлек киіп, үстіне ақ халат киді, белдеулерін байлады. Аяқ киім ретінде киізден жасалған байпақ немесе шәркей киді. Киімдерін өз қалауы бойынша ою-өрнектермен безендірді, әйелдер киімдерді моншақтармен кестелеуді ұнататын, ал оңтүстікте монеталар танымал болды. Тұрмысқа шыққан әйелдер маңдайларына таңғыш тағуы керек, негізгі бас киімі қайың қабығынан жасалған қалпақ болды. Еркектер жағасы қиғаш, тоника тәрізді көйлек киген. Олар оның белдігін байлап, шалбар киіп, басына киізден жасалған қалпақ киіп, аяқ киіммен немесе етікпен жүрді.<ref>Наталья Кошина. Удмурты — один из самых интересных народов России https://travelask.ru/articles/udmurty-odin-iz-samyh-interesnyh-narodov-rossii</ref>
== Қазақстандағы ұдмұрттар ==
Қазақстанның ұдмұрт диаспорасы санының жалпы динамикасы мынадай:
*15 786 (1970 ж.),
*15 460 (1979 ж.),
*15 530 (1989 ж.),
*9 090 (1999 ж.),
*5 400 (2013) адам.
1989 жылы Қазақстанда тұратын ұдмұрттардың 47%-ы өз ұлтының тілін ана тілі деп санайтындықтарын айтты, алайда тек 4,4%-ы ұдмұрт тілін біледі; ұдмұрттардың 0,3% қазақ тілін ана тілі деп таныды, 0,7%-ы қазақ тілін біледі; ұдмұрттардың 52% орыс тілін ана тілі деп санайды, ал олардың 44%-ы орыс тілін біледі. 1999 жылғы санақ бойынша Қазақстан ұдмұртттарының қостілділік дәрежесі мынадай түрде анықталды: біртілділер – 6075 адам (66,8%), қостілділер – 3015 адам (33,2%).
== Дереккөздер ==
| |||