Құмықтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
сурет қою |
|||
50-жол:
}}
'''Құмықтар''' - Дағыстанның байырғы [[Түркі тілдері|түркі тілдес]] халқы. Құмықтардың қазіргі жалпы саны 500 мыңнан астам. Негізгі бөлігі [[Ресей Федерациясы]]ның, [[Дағыстан]] Республикасында ([[Хасавюрт]], Бабаюрт, Қызылюрт, Буйнақ, Дербент, Қайтағ, Қаякет, Қарабудағкент ауданында), қалғандары Ичкерия, [[Солтүстік Осетия]] мен [[Ставрополь]] өлкесінде қоныстанған. Өте шағын диаспора ретінде [[Иран]], [[Сирия]]
== Тілі ==
Үлкен [[Европеоидтік нәсіл|европеид нәсілінің]]
[[Сурет:Daghestan, A Kumik family (A).jpg|нобай|оңға|200px|Құмықтар]]
Құмық тілінде бес диалект бар: хасавюрт, бұйнақ, қайтақ, таулы және тер. Олар аймақтық диалектілер болып есептеледі, себебі олардың шекарасы бұрынғы феодалдық және аймақтық-әкімшілік шекарасымен сәйкес келеді. Құмық тілінде – араб, парсы, кавказ (негізінен даргин, авар және шешен) және орыс тілдерінен енген сөздер кездеседі. Нақты айтар болсақ, араб тілінен енген сөздер негізінен қоғамдық-саяси, мәдени және діни салаларға жатады (жамият «қоғам», китап «кітап», дин «дін»). Иран сөздері құрамында саудамен, қолөнер, қоғамдық қатынастардың түрлі жақтарымен, тұрмыстық қажеттерге байланысты сөздер көбірек кездеседі (савдюгер «саудагер», шайы «бақыр», дарай «төсек», дос «дос», каманча «ысқымен ойналатын музыкалық аспап», тахча «сөре, полка»). Орыс тілінен енген сөздердің ішінде негізінен тұрмыстық және әкімшілік лексикасы саласына ерте кезде енген сөздер (педире «бедіре, шелек», сумавар «самаурын», кансарал «кеңсе») және қоғамдық-саяси терминдерден шаруашылық, мәдениет, ғылым, техника дамуын бейнелейтін ұлтаралық сөздерден тұратын кеңестік дәуірде пайда болған кейін енген сөздер кездеседі.<ref>"Ана тілі" газеті. 27 Маусым, 2013. «Түркі тілдері» кітабының негізінде дайындаған Д.ТӨЛЕБАЕВ</ref>
| |||