Кесірткелер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Маратов Жанасыл Балқанұлы (т) өңдемелерінен Kasymov соңғы нұсқасына қайтарды Тег: Rollback |
Өңдеу түйіні жоқ Тег: Reverted |
||
11-жол:
Бұлардың Қазақстанда 11 түрі кездеседі. Мысалы, [[секіргіш кесіртке]] (Lacerta agіlіs, тұрқы 12 см-дей) республиканың солтүстік бөлігінде, [[Сауыр жоталары|Сауыр]], [[Жетісу Алатауы|Жетісу]] (Жоңғар) Алатауы, [[Тарбағатай жотасы|Тарбағатай]], [[Күнгей Алатау]]ында; тірі туатын кесіртке (Lacerta vіvіpara, тұрқы 7,5 см-дей) [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан]], [[Ақмола облысы]]нда; [[жүгіргіш кесіртке]] (Eremіas velox, тұрқы 8,5 см-дей) мен [[орташа кесіртке]] (Eremіas іntermedіa, тұрқы 7 см-дей) республиканың оңтүстік аймақтарында; [[жолақты кесіртке]] (Eremіas scrіpta, тұрқы 6 см-дей) [[Каспий теңізі|Каспий маңы]]ндағы құмнан бастап, [[Алакөл (көл)|Алакөл]]ге дейін; [[торлы кесіртке]] (Eremіas grammіca, тұрқы 10 см-дей) [[Арал теңізі]]нен Алакөлге дейін таралған.
Кесірткелердің көптеген түрі жерде жүреді, ағашқа, бұтаға өрмелей алады, құмға батып кететін түрлері де бар (бат-бат кесіртке). [[Галапагос игуанасы]] мұхит жиегіне жақын жердегі суда кездеседі. Денесі жалпақ, қысқа не ұзынша келеді. Денесінің тұрқы 3,5 см-ден 4 м-ге (қ. Кесел) жетеді. [[Тері]] қабыршағының пішіні, құрылысы, үлкендігі әркелкі, оның түрлік жіктелімге бөлгенде үлкен мәні бар. Аяғы кейбір түрінде өте жақсы жетілген, кейбіреуінде [[редукция]]ға ұшыраған (тек қалдығы қалған). Тісі бірқырлы кейде көпқырлы болады. Тілінің құрылысы да әр түрлі. Мысалы, жармасқы мен ешкіемерде – жалпақ, қалың етті; кеселде – ұзын, ұшы екіге айрылған; [[хамелеон]]да – өте ұзын, түп жағына қарай жуандайды. Көздерінің қабағы қозғалмалы, ойнақшып тұрады. Қауіп төнгенде көбі құйрығын үзіп тастап қашады, бірақ көп кешікпей жаңадан құйрық пайда болып бұрынғы қалпына келеді. [[Сарлан]], аяғы болмағандықтан, кесірткеден гөрі жыланға көбірек ұқсайды.
| |||