Нивелирлеу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[File:NivellementExample.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Геометрикалық нивелирлеу]]''.]]
'''Нивелирлеу''' – Жер бетіндегі нүктелердің биіктіктерін қайсы бір бастапқы нүктемен немесе бастапқы деңгейлік бетпен (ТМД-да Балтық теңіз деңгейімен) салыстыра отырып анықтау. Нивелирлеу тірек геодезия желісін түзу, топогр. түсірулердің биіктік негізін құру, жер бедерін түсіру, түрлі ғимараттарды, тас жол мен тас жолды жобалау, тағы басқа мақсаттарда жүргізіледі. Жер пішінін зерттеу, жер қыртысының вертикаль қозғалыстарының шамасын анықтау, теңіз және көл деңгейінің өзгерісін белгілеу, тағы басқа ғылыми зерттеулерге қажет мағлұматтар береді. Нүктелердің биіктігі іргелес екі нүктенің биіктік айырымына қарай анықталады. Нивелирлеу орындалу тәсілдеріне қарай: геом., тригонометр. (немесе геодез.), барометрлік, гидростатикалық және механикалық болып бөлінеді. Геометриялық және тригонометриялық Нивелирлеу топография түсірулерде биіктіктерді үлкен дәлдікпен анықтауға мүмкіндік береді. Барометрлік және механикалық Нивелирлеу түрлі экспед. зерттеулер кезінде пайдаланылады. Гидростатикалық Нивелирлеумен ғимараттардағы өзгерістер айқындалады. Бұлардан басқа астрономиялық немесе астрономиялық-гравиметриялық Нивелирлеу қолданылады. <ref> [[Қазақ Энциклопедиясы]], 7 том 2 бөлім</ref>▼
'''Нивелирлеу''' – Жер бетіндегі нүктелердің биіктіктерін қайсы бір бастапқы нүктемен немесе бастапқы деңгейлік бетпен салыстыра отырып анықтау.
▲
Нивелирлеу геодезиялық өлшеулердің саңдық көрсеткішінің бір түрі. Ол биік тірек [[геодезия]]лық торды (''жер бетінің ойлы-қырлы өлшем көрсеткіштерін'') құруда, топографиялық жер бейнесін түсіруде жер бетінің бейнесін кішірейтіп (масштабпен), сондай-ақ инженерлік ғимараттарды, темір жолдар мен тас жолдарды, каналдарды және т.б. жобалау, құру және оларды пайдалану мақсаттары үшін жүргізіледі.
==Түрлері==
Нивелир орындалу төсілдеріне қарай:
* [[геометриялық нивелир]];
* [[тригонометриялық нивелир]];
* [[барометрлік нивелир]];
* [[механикалық нивелир]];
* [[гидростатикалық нивелир];
* [[стереофотограмметриялық нивелир]] болып бөлінеді.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – [[Алматы]], Мектеп, 2002.</ref>
==Нивелирлеу процесі==
Нивелирлеу мыналармен жүргізіледі:
*
* 2) бұрыш өлшеуіш аспаппен — геодезиялық немеее тригонометриялық нивелирлеу;
* 3) барометрдің көмегімен — барометрлік нивелирлеу.<ref>Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.</ref>▼
▲*Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.
==Нивелирлік биіктік==
Нивелирлік биіктік (''Нивелирная высота'') — жер беті нүктесінің [[нивелирлеу]] әдісімен анықталатын биіктігі. [[Геометриялық нивелирлеу]] нәтижесінде нивелир сызығының бойымен алынған бір-біріне жақын орналасқан екі нүкте арасындағы биіктіктер айырымымен анықталады.
==Сілтемелер==
Line 13 ⟶ 34:
*[[Топография]]
*[[Геодезия]]
==Пайдаланылған әдебиеттер==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:
[[Санат:
[[Санат: Су шаруашылығы]]
[[Санат: География]]
[[Санат: Геология]]
[[de:Nivellement]]
[[en:Levelling]]
[[fr:Nivellement (topographie)]]
[[pl:Niwelacja]]
[[pt:Nivelamento]]
[[ru:Нивелирование]]
[[fi:Vaaitus]]
[[sv:Avvägning (mätmetod)]]
[[uk:Нівелювання]]
[[zh:水准测量]]
| |||