Фашизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Fashism is hunger.jpg|right|250px|thumb|Фашизм]]
Фашизм - [ {{lang-la|fascismo, fascio - диктаторлық шыбық будасы, билік белгісі}} ] - 1919 жылы [[Италия|Италияда]] пайда болған саяси ағым, I дүниежүзілік соғыстан кейін социалистік қозғалыстың тармақталып, басқа елдерге, оның ішінде [[Германия|Германияға]] лезде таралып, национал-социализм аталуы. Фашизмге тән белгілер: билікті сакрализациялау, мемлекеттің, оның диктаторлық функцияларының қызметінің күшеюі, [[демократия|демократиялық]] еркіндіктермен күрес, адам [[Құқық|құқының]] кұрт шектелуі, [[шовинизм]], [[расизм]], экстремистік [[ҰЛТШЫЛДЫҚ|ұлтшылдық]], элитаризм, әскери агрессияға талпыну. Италияда фашистік партия Б. Муссолинидің басшьшығымен билікке 1922 жылда келді, Германияда ҮСДЖП (ұлтшыл-социалистік жүмысшы партиясы) 1933 жылы сайлауда жеңіп шықты. Елде қанды қырғынмен лаңкестік диктатура орнатқан [[Гитлер|А.Гитлер]] Рейхсканцлер болды. Фашизмнің германдық түрі шектен шыққан ұлтшылдығы мен расизмге орай, "[[нацизм]]" деп аталады. Кейінірек фашистік немесе квазифашистік тәртіптер әлемнің басқа да елдерінде пайда болды.
[[Германия|Германияда]] агрессивті фашизмнің салтанат құруы (нацизмнің), сондай-ақ [[Ресей|Ресейдегі]] (КСРО) агрессивті "социалистік" ("коммунистік") тәртіптің орнығуы [[Еуропа|Еуропаны]] және бүкіл әлемді соғысқа жетеледі. Соғыс 1939 жылы күзде басталды, 1945 жылы күзінде антифашистік коалиции күштерінің жеңісімен аяқталды. Фашизм мемлекеттік және әскери күш ретінде талқандалды. Герман фашизмінің (нацизмінің) аса қасіретті қылмысының бірі 6 млн. еуропалық еврейлерді қырғынға ұшыратуы болды (холокост).
Фашистік идеология өміршең болып шықты, оның жаңғырығы бүгінгі XXI ғасырда да әлемнің әртүрлі елдері мен аймақтарында қылаң беруде. Бірқатар елдерде заңдастырылған немесе жартылай занды азшылық, бірақ едәуір елеулі ұлтшылдық, фашистік немесе квазифашистік тұрғыдағы жастар бірлестіктері байқалуда. Бүл қозғалыстардың бір идеологтары "уақыт сынынан әткен" ұлтшылдық, этникалық артықшылық, ксенофобия идеяларына сүйенсе, енді біреулері этникалық геосаясаттың күні әткен идеяларымен қаруланған, үшіншілері күн әткен сайын үдеп келе жатқан жаһандануға қар- сылар қатарын толықтыруға дайын.<ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
ISBN 9965-32-491-3 </ref>
==Сілтемелер==
[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 9 том
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
[[Санат: Саясат]]
[[Санат: Ф]]
{{Stub}}
{{wikify}}
[[ab:Афашизм]]
[[af:Fascisme]]
[[als:Faschismus]]
[[an:Faixismo]]
[[ar:فاشية]]
[[arz:فاشيه]]
[[ast:Fascismu]]
[[az:Faşizm]]
[[bat-smg:Fašėzmos]]
[[be:Фашызм]]
[[be-x-old:Фашызм]]
[[bg:Фашизъм]]
[[br:Faskouriezh]]
[[bs:Fašizam]]
[[ca:Feixisme]]
[[cs:Fašismus]]
[[cy:Ffasgiaeth]]
[[da:Fascisme]]
[[de:Faschismus]]
[[el:Φασισμός]]
[[en:Fascism]]
[[eo:Faŝismo]]
[[es:Fascismo]]
[[et:Fašism]]
[[eu:Faxismo]]
[[fa:فاشیسم]]
[[fi:Fasismi]]
[[fiu-vro:Fašism]]
[[fr:Fascisme]]
[[fur:Fassisim]]
[[fy:Faksisme]]
[[ga:Faisisteachas]]
[[gl:Fascismo]]
[[he:פשיזם]]
[[hi:फासीवाद]]
[[hif:Tanasahi]]
[[hr:Fašizam]]
[[hu:Fasizmus]]
[[id:Fasisme]]
[[io:Fashismo]]
[[is:Fasismi]]
[[it:Fascismo]]
[[ja:ファシズム]]
[[jbo:viltrusi'o]]
[[ka:ფაშიზმი]]
[[ko:파시즘]]
[[krc:Фашизм]]
[[ku:Faşîzm]]
[[la:Fascismus]]
[[lb:Faschismus]]
[[lt:Fašizmas]]
[[lv:Fašisms]]
[[mdf:Фашизма]]
[[mk:Фашизам]]
[[ml:ഫാസിസം]]
[[mn:Фашизм]]
[[ms:Fasisme]]
[[mwl:Fascismo]]
[[nap:Fascismo]]
[[new:फासीवादी]]
[[nl:Fascisme]]
[[nn:Fascisme]]
[[no:Fascisme]]
[[oc:Faissisme]]
[[pl:Faszyzm]]
[[pnb:فاشزم]]
[[pt:Fascismo]]
[[ro:Fascism]]
[[rue:Фашізм]]
[[sah:Фашизм]]
[[scn:Fascismu]]
[[sh:Fašizam]]
[[simple:Fascism]]
[[sk:Fašizmus]]
[[sl:Fašizem]]
[[sq:Fashizmi]]
[[sr:Фашизам]]
[[sv:Fascism]]
[[ta:பாசிசம்]]
[[tg:Фашизм]]
[[th:ฟาสซิสต์]]
[[tl:Pasismo]]
[[tr:Faşizm]]
[[ug:فاشىسىت]]
[[ru:Фашизм]]
[[uk:Фашизм]]
[[vec:Fasismo]]
[[vi:Chủ nghĩa phát xít]]
[[war:Pasismo]]
[[yi:פאשיזם]]
[[zh:法西斯主义]]
[[zh-min-nan:Fasci-chú-gī]]
[[zh-yue:法西斯主義]]
| |||