Уикипедия

М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Auesov.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Мұхтар Әуезов]]''.]]
Әдебиет және Өнер Институты, Қазақстан Республикасы Үлттық Ғылым академиясының М. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты, ғылыми-зерттеу мекемесі, қазақ фольклортану, әдебиеттану және енертану ғылымдарының орталығы. 1933 ж. ашылған. 1961 ж. Әдебиет және өнер институты болып қурылып, сол жылы маусымда Ә. есімі берілді. 1963 ж. институт қурамында ғылыми бөлім ретінде Ә-тің әдеби-мемориалдық мұражайы ашылды. 1996 жылдан бастап бұл муражай «Әуезов үйі» ғылыми-мәдени орталығына айналды. р жылдары институт директоры болып М. Базарбаев, Ә. Шәріпов, 3. Ахметов, Ш. Елеукенов, Ш.
'''Әдебиет Және Өнер Институты''',[[М.О.Әуезов]] атындағы — [[Қазақстан Республикасы]] Ғылым министірлігі — [[Ғылым]] академиясының ғылыми-зерттеу мекемесі. [[1933]] жылы 11 қарашада ғылыми-зертеу институты болып құрылды. [[1934]] жылы [[КСРО]] Ғылым Академиясының Қазақ филиалының Тіл және әдебиет секторы, [[1945]] жылы [[Тіл және әдебиет институты]] ([[1946]] жылдан Қазақстан Республикасының Ғылым Академиясының құрамында) болып жұмыс істеді. [[1961]] жылы 6 мамырда [[Әдебиет және өнер]] институты болып құрылып, сол жылғы маусымда Мухтар Омарханүлы Әуезов есімі берілді. [[1963]] жылы институт құрамында ғылыми бөлім ретінде [[Әуез, Мұхтар Омарханұлы|М. Әуезов]]тің әдеби-мемориалдық мұражайы ашылды. [[1996]] жылдан бұл мұражай инститттан жеке бөлініп шығып, “[[Әуезов үйі]]” ғылыми-мәдени орталығы ретінде жұмыс істейді. Института 9 бөлім: [[Әдебиет теориясы және әдебиеттану методологиясы]], [[фольклор]], әдебиет тарихы, [[Абайтану]], қазіргі әдебиет, [[театр]], [[Кино|кино]] және [[Теледидар|теледидар]], бейнелеу және [[Сәулет өнері|сәулет өнері]], [[музыка]] бөлімдері, қолжазба және текстология орталығы жұмыс істейді ([[1998]]). Орталықта [[1996]] жылдан бастап сирек қолжазбаларды сақтау, қалпына келтіру және жүйелеу, ғылыми сипаттама, [[текстология]] зерттеу және басылым бөлімдері құрылған. [[Институт]] көне заманнан бүгінге дейінгі қазақ фольклоры мен әдебиеті және өнерінің тарихын, [[әдебиет]] пен [[өнер]] теориясын, [[казақ әдебиеті]] мен өнерінің түркі әлемімен байланыстарын зерттеп, қолжазбаларды ғылым талдап, жүйелеп, текстология жұмыстар жүргізеді. Қолжазба және текстология орталығында қазақ фольклорының екі жүз мыңға жуық нұсқасы сақталған. Институт [[ЮНЕСКО]] көлемінде аталып өткен [[Абай|Абайдың]] 150, Мухтар Әуезовтің 100 жылдық мерейтойларына арналған [[Қазақстан Республикасының Ғылым Академиясы]] мерекелік сессиялары мен халықаралық конференцияларын ұйымдастырды. Институтта 12 ғылым докторы мен 34 ғылым кандидаты еңбек етеді ([[1998]]). [[Институт ТМД]] елдерімен, [[Қытай]], [[Монғолия]], [[Түркия]], [[Пәкістан|Пәкстан]]мен ғылыми байланыстар орнатқан. Институтта филология ғылыми докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі диссертациялық кеңес, аспирантура мен докторантура жұмыс істейді.
Ыбыраев істеді. Институттың қалыптасуына Ә. үлкен үлес қосты. Ол 1943 ж. қаңтар айынан институттың әдебиет секторының аға ғылыми қызметкері, 1946 жылдан - қазақ әдебиеті тарихы секторының, 1957 ж. халық ауыз әдебиеті бөлімінің меңгерушісі болды. 1946 ж. Ғылым академиясы құрылған кезде академияның тұңғыш толық мүшелігіне сайланды. Институтта жұмыс істеген жылдары Ә.
ауыз әдебиеті, әдебиет тарихы бойынша, Абай
шығармашылығы туралы көп еңбек етіп, іргелі зерт-
теулер жазды. Абайдың 100 жылдық мерекесіне
орай, Абай мұрасын зерттеу бөлімі ашылып,
жетекшілік етті, сонда М. Сильченко, Б. Жақып-
баев, Ғ. Сағди, С. Мұқанов т. б. қызмет етті. «Қазақ
әдебиеті тарихының» (1948, 1960) 1-томының әрі
авторы, әрі бас редакторы болды. 1959 ж. «Эр
жылдар ойлары», 1962 ж. «Уақыт және әдебиет»
деген ғылыми жинақтары жарық көрді. Абайтану
ғылымының негізін қалап, 30 жылдан астам уақы-
тын ұлы ақын өмірін, әдеби мұрасын зерттеу, жи-
нақтау, бастыру ісіне арнады. Абай шығармала-
рының 1933, 1939, 1940, 1945, 1949 ж. толық жи-
нақтары Ә. редакциясымен жарық көрді. «Абай
(Ибраһим) Құнанбаев» атты көлемді монография-
сы 1967 ж. басылып шықты.
Институтта 1991 ж. Абайтану бөлімі қайта ашы-
лып, оның құрамындағы шығармашылық топ
(3. Ахметов, С. Қирабаев, Қ. Мұ қаметханов,
М. Мырзахметов, Ж. Ысмағұлов) Абайдың шы-
ғармашылық мұрасын басып шығарғаны және ол
туралы ғылыми-зерттеу еңбектері үшін республи-
калық Мемлекеттік сыйлығын алды (1996). Инсти-
тут ғалымдары Ә. мұрасын 1967-69 ж. М. Базар-
баевтың басшылығымен 12 том, 1979-85 ж. 20 том
етіп жариялады. 1997 ж. 50 томдық толық жинағын
шығару қолға алынды. Ә-тің шығармашылығы ту-
ралы 3. Ахметов, Р. Бердібай, М. Мырзахметұлы,
Б. Құндақбайұлы, Т. Жүртбай, Т. Әкімов т. б. ең-
бектері жарық көріп, кандидаттық және доктор-
лық диссертациялар қорғалды. Институттың қаты-
суымен Ә-тің 80 жылдығына арналған салтанатты
жиналыстар мен ғылыми-теориялық конференция-
лардың материалдары «Мұхтар Әуезов - совет
әдебиетінің классигі» (1980), 90 жылдығына бай-
ланысты мерекелік шаралар мен ғылыми конфе-
ренциялар материалдары «Мухтар Әуезов және
қазіргі заманғы әдебиет» (1989) жинақтары жарық
көрді. Үлы суреткердің ЮНЕСКО көлемінде ата-
лып өткен 100 жылдық мерейтойына арналған ме-
рекелік сессиясы мен халықаралық ғылыми конфе-
ренция ұйымдастырылып, олардың материалда-
ры жеке жинақ болып шықты. Институт ғалымда-
рының «Мұхтар мұрасы. Наследие Мухтара» атты
ғылыми зерттеулер мен мақалалар жинағы екі тілде
жарық көрді (1997). 2002 жылдан бастап «Әуезов
өқулары» атты халықаралық ғылыми-теориялық
конференция дәстурлі түрде жыл сайын өткізіліп
келеді.
 
== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://litart.academset.kz/?q=kk]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/М.О._Әуезов_атындағы_Әдебиет_және_өнер_институты» бетінен алынған