Георг Вильгельм Фридрих Гегель: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Гегель георг вильгельм фридрих дегенді Георг Вильгельм Фридрих дегенге жылжытты |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Infobox_Philosopher |
[[Сурет:Grave-of-Hegel.jpg|thumb|200px|Могила]]'''Гегель георг вильгельм фридрих''' (1770-1831) - неміс философы. Мемлекет пен құқық мәселелерін қарастырды. Еңбектері: "[[Германияның Конституциясы]]", "[[Рух]] философиясы", "[[Құқык]] философиясы", "Тарих [[философия|философиясы]]", "1831 жылы реформа жайлы ағылшындық билль" және т.б.▼
region = Батыс пәлсапасы |
era = [[19-шы ғасыр пәлсапасы]] |
color = #B0C4DE |
image_name = Hegel_portrait_by_Schlesinger_1831.jpg |
image_caption = Г.В.Ф. Һегел |
birth = [[1770]] жылғы [[тамыздың 27]]-сі ([[Штутгарт]], [[Алмания]]) |
death = {{death date and age|1831|11|14|1770|08|27}} ([[Берлин]], [[Алмания]]) |
school_tradition = [[Неміс идеализмі]]; [[һегелшілдік]]тің негізін қалаушы |
main_interests = [[логика]], [[тарих пәлсапасы]], [[эстетика]], [[дін]], [[метафизика]], [[эпистемология]], [[саясаттану]], |
influences = [[Аристотель]], [[Һераклитус]], [[Кентерберилік Анселм|Анселм]], [[Декарт, Рене|Декарт]], [[Гөте, Йоһанн Вольфганг фон|Гөте]], [[Спиноза, Бенедикт|Спиноза]], [[Руссо, Жан-Жак|Руссо]], [[Бөме, Якоб|Бөме]], [[Кант, Иммануел|Кант]], [[Фихте, Йоһанн Готтлиб|Фихте]], [[Һөлдерлин, Фридрих|Һөлдерлин]], [[Шеллинг, Фридрих Вильһельм Йозеф|Шеллинг]] |
influenced = [[Барт, Карл|Барт]], [[Бауер, Бруно|Бауер]], [[Букчин, Мүррей|Букчин]], [[Бредли, Ф. Һ.|Бредли]], [[Кроче, Бенедетто|Кроче]], [[Делөз, Жиль|Делөз]], [[Wilhelm Дилтей, Вильһельм|Дилтей]], [[Емерсон, Ралф Валдо|Емерсон]], [[Енгелс, Фридрих|Енгелс]], [[Фойербах, Лудвиг Андреас|Фойербах]], [[Фукуяма, Френсис|Фукуяма]], [[Гадамер, Һанс-Георг|Гадамер]], [[Джентиле, Джиованни|Джентиле]], [[Һабермас, Юрген|Һабермас]], [[Һайдеггер, Мартин|Һайдеггер]], [[Ильенков, Евалд|Ильенков]], [[Киркегард, Сөрен|Киркегард]], [[Күнг, Һанс|Күнг]], [[Лакан, Жак|Лакан]], [[Ленин, Владимир Ильич|Ленин]], [[Лукач, Дьөрдь|Лукач]], [[Маркс, Карл|Маркс]], [[Мольтманн, Юрген|Мольтманн]], [[О'Доноһу, Джон (ақын)|О'Доноһу]], [[Сартр, Жан-Поль|Сартр]], [[Штирнер, Макс|Штирнер]], [[Тейлор, Чарлз (пәлсапашы)|Тейлор]], [[Жижек, Славой|Жижек]]|
notable_ideas = [[абсолютті идеализм]], [[диалектика]], [[субляция]]|
}}
[[Сурет:Georg Wilhelm Friedrich Hegel00.jpg|thumb]]
'''Георг Вильһельм Фридрих Һегел''' ({{IPA2|ˈgeɔʁk ˈvɪlhɛlm ˈfʁiːdʁɪç ˈhegəl}}) ([[1770]] жылғы [[тамыздың 27]]-сі ([[Штутгарт]], [[Алмания]]) — [[1831]] жылғы [[қазанның 14]]-і) — [[немістер|неміс]] [[пәлсапашы]]сы. [[Фихте, Йоһанн Готтлиб|Йоһанн Готтлиб Фихте]] және [[Шеллинг, Фридрих Вильһельм Йозеф|Фридрих Вильһельм Йозеф Шеллингпен]] бірге [[неміс идеализмі]]нің негізін қалаушы.
[[Сурет:Grave-of-Hegel.jpg|thumb|200px|Бейіті]]
Һегелдің ілімі әртүрлі көзқарастарды ұстанатын жазушыларға әсер еткен. Солардың арасында Һегелді қолдайтындар да ([[Бауер, Бруно|Бауер]], [[Маркс, Карл|Маркс]] [[Бредли, Ф. Һ.|Бредли]], [[Сартр, Жан-Поль|Сартр]], [[Күнг, Һанс|Күнг]]), оның ілімін сынайтындар да ([[Шеллинг, Фридрих Вильһельм Йозеф|Шеллинг]], [[Киркегард, Сөрен|Киркегард]], [[Шопенһауер, Артур|Шопенһауер]], [[Ницше, Фридрих|Ницше]], [[Һайдеггер, Мартин|Һайдеггер]], [[Расселл, Бертран|Расселл]]) бар. Һегелді пәлсапашы ретінде қызықтырғаны — табиғат пен азаттықтың арасындағы қатынас, [[имманенттік]], [[Трансценденттік (пәлсапа)|трансценденттік]], және осы жұптардың екі бөлігінің біреуін жоймай, немесе біреуін екіншісіне тәуелді етіп жібермей отырып біріктіру. Оның кең танымал және ықпалды ұғымдары: спекулятивті логика, яғни «диалектика», «абсолютті идеализм», «Рух», «Қожайын-құл» диалектикасы, «этикалық өмір» және тарихтың маңыздылығы. Һегелді кейбіреулер [[нацизм]]нің пайда болуына ықпал жасағандардың қатарына жатқызады, бірақ басқалар бұнымен келіспейді.
▲
[[Құқық философиясы]] - философияның гегельдікі жүйесінің аса маңызды құрамдас бөлігі.
Гегель азаматтық қоғам мен саяси мемлекеттің ара-жігін ажыратып қарастырады. Оның ойынша, мемлекет дамудың ен жоғарғы сатысы - азаматтық қоғамда пайда болады. Азаматтық қоғам деп ол буржуазиялық қоғамды түсінеді. Азаматтық [[қоғам]] - ерекше, жеке мақсаттарды және жеке адам мүдделерін жүзеге асыру аясы. [[Гегель]] азаматтық қоғамды қарама-қайшы мүдделер текетіресетін антагонистік қоғам ретінде сипаттайды. Азаматтық қоғамның үш негізгі тусы: қажеттіліктер жүйесі, әділ сот, полиция және бірлестіктер.
Line 5 ⟶ 24:
[[Әлеуметтік-экономика|Әлеуметтік-экономикалық]] мәселелерді қарастыра отырып, Гегель азаматтық қоғам қанша байлыққа кенелсе де, кедейлікпен күресуге қабілетсіз екендігін мойындайды.<ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
ISBN 9965-32-491-3 </ref>
==Пайдаланған әдебиет==▼
<references/>▼
Георг Вильгельм Фридрих Гегель - немiс философы, немiс классикалық философиясы мен романтизм философиясы философтарының бiрі.
Гегель 1770 жылдың 27 тамызында Штутгарт қаласының, жоғары қызметтегi шенеулiк Георг Людвиг Гегель (1733 -1799 ) жанұясында дүниеге келдi.
{{Stub}}▼
Гегельдің арғы ата тегі – контрреформация кезінде XVI ғасырда Австриядан қуылған Каринтиилік лютерандық болған.
• 1788 - 1793 Тюбинген теологиялық университетiнің Тюбингеннiң институтында философиялық және теологиялық курстарын тыңдап, магистерлiк диссертациясын қорғады. Өз курстастарынан ішінде Шеллингпен және Гельдерлином тату болды. Олармен бірге Француз төңкерiсiнiң идеясымен шұғылданған студенттiк саяси клубтiң мүшесi болды.
1793 жылы дін ілімі кандидатының толық курсын аяқтау барысында Гегель жақсы қабілетті болғанымен, басқалардан ешқандай айырмашылығы жоқ, сөзде озат емес те, философияның мәлiғұны атала алады деген аттестат алған.
• 1793 - 1796 Бернде үй мұғалiмi
• 1797 - 1800 Майн Франкфуртте үй мұғалiмi
• 1799 – әкесінiң өлiмiнен кейiн алған мұра мен меншiктi жинақтар, оған сабақ беруден бас тартып, академиялық қызметке кiруге мүмкiндiк бердi
▲==Пайдаланған әдебиет==
▲<references/>
[[Санат:Неміс пәлсапашылары]]
[[Санат:1770 жылы туғандар]]
[[Санат:1831 жылы қайтыс болғандар]]
[[als:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]
Line 56 ⟶ 84:
[[ja:ゲオルク・ヴィルヘルム・フリードリヒ・ヘーゲル]]
[[ka:გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ ჰეგელი]]
▲[[kk:Һегел, Георг Вильһельм Фридрих]]
[[ko:게오르크 빌헬름 프리드리히 헤겔]]
[[ku:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]
Line 79 ⟶ 106:
[[rm:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]
[[ro:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]
[[ru:Гегель, Георг Вильгельм Фридрих]]
[[rue:Ґеорґ Вілгелм Фрідріх Геґел]]
[[rw:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]]
| |||