Шай: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Bohea Tea tree.jpg|thumb|right|200px|Шай]]
'''Шай''' (
*[[Қытай]] Шайы [екі түр тармағы (қытай және жапон) бар] Оңт.-шығыс [[Азия]]ның таулы аймақтарында өсетін, биікт. 3 м бұта,
*[[Aссам]] Шайы [бірнеше түр тармағы (ассам, лушан, нага, хилл, манипурий, бирма, шан, юань, т.б) бар] [[Үндістан]]ның [[Ассам]] ормандарында өсетін,
Осы екі Шайдың табиғи гибриді [[цейлон]] Шайы да екінші топқа жатады. Шайдың бұл екі түрі де Жер шарының тропиктік және субтропиктік аймақтарында өсіріледі. [[ТМД]] елдерінен [[Әзербайжан]], [[Грузия]], [[Ресей]]дің [[Краснодар]] өлкесі және [[Грекия]] жерлерінде[[ қытай]] Шайының негізінде Шайдың бірнеше жаңа сұрыптары алынған. Мыс., [[Грузия]] шайы, [[Краснодар]] шайы, т.б. Қолдан өсірілетін Шайсұрыптарының биікт. (жинауы оңай болуы үшін) 2 — 3 м-ден аспайды. Жапон Шайы — бұтағы қалың аласа бұта. Шайдың негізгі тамыры 2 — 3 м тереңдікке кетеді, гүлі хош иісті, ақ немесе қызғылт, аталығы 200-ден астам, жемісі — қорапша, 1 — 5 тұқымды, майлы, піскенде қақырап ашылады. Ш. алғаш рет 4 — 5 жылдан соң, содан кейін жыл сайын гүлдеп, жеміс береді, бунақденелілер арқылы айқас тозаңданады. Ол 100 жылға жуық тіршілік етіп, 70 жылдай өнім береді.
==Шайдың құрамы==
Шайдың құрамында [[танин]], [[кофеин]], [[теобромин]], [[фир майы]], [[витамин]]дер ([[Р]],[[С]], [[В]], [[В2]], [[РР]]), [[пигмент]], т.б. заттар болады. Шай шөл басады, көздің көруін жақсартады, жүйке жүйесіне әсер етеді, қан тамырларын кеңейтеді, бүйрек қызметін жақсартады, еңбек қабілеттілігі мен ой қызметін арттырады.<ref>[[Қазақ Энциклопедиясы ]], 9 том 18 бөлім</ref>
== 2003—2005 жылдардағы арман ете жиын ==
| |||